بزرگنمايي:

آریا جوان - رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر به تشریح تهمیدات انجام شده برای رسیدگی به مسائل پزشکی و درمانی حجاج ازجمله انتقال دارو، تعداد درمانگاه‌ها و نحوه خدمت رسانی در ایام مشاعر پرداخت.

با نزدیک شدن به ایام سفر حج و عزیمت حجاج بی شمار به این سفر معنوی، مسائلی ازجمله امنیت، رفاه، تغذیه و مسائل درمانی حجاج به منظور برپایی سفری مطلوب بسیار اهمیت پیدا می کند. رسیدگی به موضوعات مرتبط با سلامت و درمان زائران نیز توسط جمعیت هلال احمر و مرکز پزشکی سازمان حج و زیارت مدیریت می شود. به همین منظور در نشستی با محمد تقی حلی ساز رئیس مرکز پزشکی سازمان حج و زیارت این سازمان گفتگو کردیم. در این گفتگو پیرامون جزئیات تمهیدات این سازمان برای سفر حج، نحوه رسیدگی های پزشکی در ایام مشاعر، تعداد درمانگاه ها، و دیگر موضوعات مرتبط با سلامت حجاج بحث شد که مشروح آن را در ذیل می خوانید.
* اولین گروه تیم پزشکی از چه تاریخی در سفر حج حضور پیدا می کنند؟
اولین گروه حجاج در تاریخ 17 تیرماه عازم سفر حج هستند، تیم پزشکی سازمان حج و زیارت هم از 13 تیرماه در آنجا حضور خواهند داشت این تیم شامل کادر درمانی، پزشکی و تکنسین ها است. همچنین برای ارسال تجهیزات باید از طریق یک واسطه با عربستان تجهیزات ارسال شود. با توجه به شعار امسال که دیده بانی برای سلامت زائرین انتخاب شده است کلاس های آموزشی نیز بین زائرین تشکیل شده که در آنها مسائلی اعم از رعایت بهداشت برای داشتن سفری بهتر در اختیار زائرین قرار گرفته است.
* داروهای مورد نیاز برای حجاج از طریق چند محموله و به چه شکل به عربستان ارسال شده است؟
محموله های دارویی ما بسیار سنگین بوده است و تقریباً 120 پالت با وزن 50 تا 60 تن دارو و تجهیزات پزشکی که سه ماه قبل از عید خریداری و بسته بندی شده که چندین روز پیش به امارات ارسال شده و از آنجا به جده منتقل خواهد شد.
* با توجه به تحریم های موجود، برای تهیه داروها به افزایش بر نخوردید؟
خوشبختانه با کمک های جمعیت هلال احمر تفاوت ارز را در قسمت دارویی لحاظ نکردیم. اکثر داروهایی که به عربستان برده می شود تولید داخلی است که باقی نیز با دلار اولیه و مبلغ حدود 4 هزار تومانی تهیه شده است.
* چه تعداد درمانگاه و بیمارستان برای ارائه خدمات به حجاج در نظر گرفته شده است؟
2بیمارستان یکی در مکه و دیگری در مدینه داریم و به طور کلی در مکه 5 مجتمع درمانگاهی داریم و در مدینه 4 مجتمع برای رسیدگی به حجاج ایرانی برپا خواهد شد. همچنین به ازای کاروانهای مستقر نیز 180 مطب در مکه و مدینه خواهیم داشت.
* تعداد درمانگاه ها در مشاعر و ارائه خدمات به زائرین به چه شکل است؟
در مشاعر حجم عملیات ما سه روز است که در این سه روز زائرین یک نصف روز در عرفات و نزدیک به سه روز را در منا بیتوته خواهند کرد که در عرفات و منا بیمارستانی را دائر می کنیم که خدمات درمانی را به زائران ارائه می دهد.
همچنین در مشعر یک پایگاه مراجعه برای بیماران داریم که به دلیل عدم امکان دائر کردن پایگاه ثابت، یک ماشین مجهز برای ارائه خدمات پزشکی مستقر خواهد بود. بیمارستان نیز شامل بسیاری از اقدامات مختلف به علاوه آزمایش خون و یا تونل سرما به دلیل احتمال گرمازدگی است. همچنین این اقدامات از طرف دولت سعودی نیز برقرار شده است.
* با توجه به حادثه منا در دو سال پیش، تمهیدات سازمان حج برای رخ ندادن دوباره این حادثه چیست؟
حادثه منا یک اتفاق تلخ بود که برنامه ریزی ها برای پیشگیری از وقوع آن، خارج از مرکز پزشکی، از طریق دولت سعودی و سازمان حج و زیارت صورت می گیرد. وظیفه ما بیشتر کار امداد و نجات است که در غالب تمریناتی که تمرینات بحران تلقی می شود این کار انجام شده است تا در صورت بروز دوباره حوادثی از این قبیل، قادر به مدیریت گوشه ای از آن باشیم.
* تیم درمانی پزشکان برای خدمت رسانی چه تعداد در نظر گرفته شده است؟
تیم درمانی 550 نفر هستند که قسمت اعزام آن پزشکان هستند و مابقی پرستاران، تکنسین های دارویی و آزمایشگاه، فوریت های پزشکی، مهندسی پزشکی هستند.
* برای بیماران دیالیزی چه تدابیری اتخاذ شده است؟
مرکز ما آمار بیماران دیالیزی که به عنوان زائر به ما ملحق می شوند، در اختیار دارد و هماهنگی های لازم با دولت سعودی انجام شده است. بر این اساس، زائرین می توانند در یک روز خاص در قالب برنامه از قبل تعیین شده، دیالیز را انجام داده و برای باقی مناسک حج مشکلی نداشته باشند.
* چه تعداد از پزشکان نیز باید اعمال حج را به جای آورند؟
70درصد پزشکان ما افراد با تجربه هستند و نیازی به گذراندن مراسم حج ندارند. حدوداً این تقسیم بندی انجام شده است و سعی کنیم بیش از 50 درصد همکاران ما در این ایام سخت، مشغول اعمال نباشند و عمره گذار باشند. 50 درصد همکاران ما نیز عمره گذار هستند که افراد سال اول هم در بین آنها حضور دارند. البته سختگیری به این افراد کمتر است و درصدد آن هستیم که تعداد آنها امسال کمتر باشد.
* برنامه واکسیناسیون حجاج به چه شکل پیگیری شده است؟
اکثر حجاج دو واکسن مننژیت که الزام دولت سعودی است و واکسن سرماخوردگی که به دلخواه فرد است را انجام داده اند. واکسن مننژیت از سال‌ها پیش در حال انجام است و بعد از زدن آن دولت سعودی به افراد گواهی می دهد که در ابتدای ورود حجاج این گواهی چک می شود. واکسن بعدی برای آنفلوآنزا بوده و تزریق آن بستگی به میل شخصی فرد دارد.
* واکسن دیگری را نیز برای واکسیناسیون به حجاج پیشنهاد می دهید؟
درست است که سفر حج یک تجمع انبوه است اما تغییری در سیستم های سلامت و بهداشت ایجاد نمی‌کند. بنابراین واکسن دیگری به غیر از مننژیت که الزامی است و سرماخوردگی که استفاده از آن بستگی به شخص دارد پیشنهاد نمی‌شود.
* تفاوت قیمتی در هزینه واکسیناسیون نسبت به سال گذشته، انجام شده است؟
قیمت واکسیناسیون با سال قبل تفاوتی نکرده و مشمول تعرفه های ارزی نشده است. در حال حاضر هزینه واکسیناسیون 60 تومان است که در مقایسه با سال قبل 5 هزار تومان تفاوت قیمت داشته است.
* استفاده از سیستم الکترونیکی برای ارسال داروها مثل سال های قبل اجرا شده است؟
برای ارسال داروها ما همچنان باید از از قبل با دولت سعودی مکاتبه کنیم و لیست داروها جهت اخذ مجوز داده شود که این کار از طریق سیستم های الکترونیکی انجام می شود.
* داروهای ممنوعه برای انتقال چه داروهایی هستند و اطلاع رسانی در این زمینه به حجاج چطور بوده است؟
داروهایی ازجمله مرفین، کدئین و بنزو دیازپام ها مثل دیازپام، اگزازپام، نورازپام، مرفین، استامینوفن کدئین، اکسپکترو کدئین و داروهایی با پسوند مخدرها ممنوعه هستند و اگر دولت سعودی در بدو ورود حجاج این داروها را ببیند، فرد را به عنوان مجرم شناخته و مجازات سختی هم در انتظار فرد است. داروهایی که مورد نیاز باشد نیز در آنجا در اختیار افراد قرار می گیرد و افراد فقط باید داروهای تخصصی را به همراه داشته باشند.
همچنین جهت اطلاع رسانی به زائرین، مرکز پزشکی لیست داروهای ممنوعه برای موارد خروجی را از طریق بنرهایی که در حال آماده سازی آنها هستیم، در فرودگاه های کشور نصب خواهیم کرد.
* نظارت بر تهیه غذاها و آشپزخانه ها چطور انجام می شود؟
مرکز پزشکی حج و زیارت به عنوان ناظر در این مسئله حضور پیدا می کند و سازمان در خصوص غذاهایی که طبخ می شود با ما مشورت می کنند اما مسئول اجرا ما نیستیم.
* برنامه مرکز پزشکی حج و زیارت برای کنترل بیماری ها به چه شکل است؟
به منظور کنترل بیماری هایی که در آنجا وجود دارد امسال دو طرح داریم. یکی از این موارد اجرا طرح های پژوهشی با استفاده از داروهای طب سنتی است که برای آن چند پروژه انجام شده است؛ به این شکل که اثر بخشی این داروهای گیاهی و طب سنتی را بر روی حجاج آزمایش می کنیم و در صورت جواب دهی، در سال های آینده از این روش به عنوان یکی از راه های اصلی مقابله با بیماری ها در حج استفاده خواهیم کرد. دوم اینکه در کلاس های آموزشی حجاج که در حال حاضر در حال اجرا است، شیوه های زندگی را به عنوان یک مبحث آموزشی به زائران آموزش می دهیم.
برای برقراری طرح طب سنتی، از داروهایی که در عربستان است مثل عسل و آویشن برای سرفه ها در حد محدود و با استفاده از متد علمی و پژوهشی پیگیری می شود و بر روی زائرانی که مشکل دارند تست و اثر بخشی آن را با داروهای خود مقایسه می کنیم. در صورت جواب دهی مناسب رسماً اعلام می شود و در سال های آینده جزء فارماکوپه دارویی ما که در حال حاضر 400 قلم است قرار می گیرد.
* تست این طرح ها در ایران انجام می شوند؟
خیر. بسته به نوع بیماری هایی که زائران در آنجا با آن درگیر هستند مثل سرماخوردگی و ابتلا به بیماری های ریوی که شبیه به سرماخوردگی است، از این شیوه استفاده خواهیم کرد.
* برنامه های پزشکی از چه طریق پیگیری می شوند؟
برنامه ها از چند طریق به دست زائرین می رسد که شامل استفاده از برنامه های چهره به چهره توسط پزشکان است و هر 300 زائر می تواند با یک پزشک در تماس باشد. دوم از طریق شبکه های مجازی و خبرگزاری مختلف به عنوان لینک های خبری این اطلاعات را به دست زائرین می رسانیم.
* در خصوص عتبات چه برنامه ها و تمهیداتی دارید؟
به دلیل اینکه زائران به صورت دائمی در عراق هستند ما نیز حضور دائمی داریم و خدمات می دهیم اما در اربعین به دلیل اینکه حجم حضور بیشتر بوده و پیش بینی شده است که امسال حدود 3 میلیون زائر و حتی بیشتر به راهپیمایی اربعین بروند حضور پررنگ تری و فعالتری خواهیم داشت.