بزرگنمايي:

آریا جوان - زندگی نباتی در پی بیداری از حالت کما رخ می‌دهد و شانس بهبودی کمتری در آن وجود دارد، به خصوص اگر مدت زمان طولانی از آن گذشته باشد.

زندگی نباتی، کما، اغما، بیهوشی طولانی مدت و ... این‌ها شاید کلماتی باشد که به گوشتان خورده باشد اما آیا می‌دانید چه تفاوتی میان آن‌ها وجود دارد و یا اصلا یک زندگی نباتی به چه معناست؟
سندرم آپالیک به حالتی اطلاق می شود که فرد چشمانش باز است و گاه و بی گاه و به صورت کاملا غیر ارادی بدن خود را نیز حرکت می‌دهد و با توجه به این موضوع، در پاسخ به محرک‌های محیطی هیچ واکنشی در بیمار مشاهده نمی‌شود.
عملکرد‌هایی همانند؛ ضربان قلب، تنفس، فشارخون و ... که در اصطلاح پزشکی به عملکرد‌های خودکار یا خودمختار بدن معروفند، در این فرد به‌طور عادی وجود دارد، اما او هیچ‌گونه فعالیت مغزی خاصی ندارد. فرد بیمار هیچ‌گونه ارتباط معنی‌داری با محیط بیرون و اطرافیان برقرار نمی‌کند.
وضعیت نباتی پایدار
زندگی نباتی در فرد ممکن است سال‌ها و حتی دهه‌های متمادی به طول بی‌انجامد و اگر این وضعیت بیش از یک ماه طول بکشد، به آن وضعیت نباتی پایدار می‌گویند که تقریبا می‌توان گفت احتمال بازگشت در این مورد به حالت عادی بسیار ضعیف است اما به هر حال موارد بسیاری هم بوده‌اند که حتی ماه‌ها پس از وقوع این وضعیت، با پیگیری و انجام مراقبت‌های کافی به حالت عادی بازگشته‌اند.
تفاوت میان کما و حیات نباتی
شانس بهبودی برای برخی از بیماران در کما وجود دارد. زندگی نباتی در پی بیداری از کما رخ می‌دهد و کمتر شانس بهبودی در آن وجود دارد به خصوص اگر مدت آن کمی طولانی شود اما نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که در هر دو حالت هیچ نشانی از هوشیاری و واکنش آگاهانه به محرک‌های محیطی وجود ندارد.
توصیه‌های تغذیه‌ای
تغذیه در بیماری که به تازگی به کما رفته باید پس از پایدار شدن شرایط همودینامیکی او و حداکثر ظرف 72-48 ساعت آغاز شود، بهترین نتایج با شروع تغذیه در 24 ساعت اول بدست می‌آید. تغذیه مناسب در بیماران بستری در بخش‌های ویژه (ICU)، موجب بهبود زخم، کاهش پاسخ‌های التهابی و کاتابولیک و کاهش ‌و‌میر می‌شود.
مسیر تغذیه در این بیماران بسته به شرایط آنان می‌تواند به صورت تغذیه روده‌ای و یا تغذیه وریدی باشد. تغذیه روده‌ای موجب بهبود عملکرد دستگاه گوارش شده، غیر تهاجمی‌تر بوده و موجب کاهش نقص ارگان‌ها و کاهش عفونت می‌شود. اگرچه تغذیه روده‌ای بر تغذیه وریدی ارجح است اما در شرایط خاص به ویژه در اختلالات دستگاه گوارش نیاز به تغذیه وریدی است.

تغذیه روده‌ای
اگر برای بیمار روده‌ای تجویز شود، بدین معنا است که غذا از طریق لوله‌ای وارد مجرای گوارش او می‌شود. غذا بسته به توانایی دستگاه گوارش و شرایط بیمار شما ممکن است از طریق لوله‌ای که وارد بینی می‌شود به معده یا روده او وارد شود و یا به وسیله عمل جراحی کوچکی لوله از پوست شکم به معده یا روده وارد شود.
در این روش تغذیه ممکن است غذا‌های معمول میکس و صاف شده و به بیمار داده شود اما بهتر است که از فرمولا‌های ویژه صنعتی و آماده برای تغذیه روده‌ای این بیماران استفاده شود. این فرمول‌ها دارای انرژی و مواد مغذی کافی هستند و براساس نیاز‌های بیماران مختلف ساخته شده ‌ند، به علاوه در شرایط بهداشتی تهیه شده و فاقد آلودگی بوده و یا آلودگی بسیار کمتری نسبت به محلول‌های دست‌ساز آشپزخانه‌ای دارند.
تغذیه وریدی
ممکن است بیمار نیاز به تغذیه وریدی داشته باشد که در این شرایط سرم‌های غذایی مشابه سرم از طریق ورید‌های محیطی یا مرکزی به بدن او وارد می‌شوند. مقادیر کافی این سرم‌های غذایی، شامل درشت و ریز‌مغذی‌های مورد نیاز بیمار را برای او تامین می‌کنند.
حمایت‌های تغذیه‌ای و کاهش مدت بستری
ممکن است هزینه تامین حمایت‌های تغذیه‌ای تا حدی گران باشد، اما در عوض با کمک به بهبود بیمار عموما موجب کاهش مدت بستری شده و در نتیجه هزینه کلی درمان را کاهش می‌دهد؛ بنابراین شرکت‌های بیمه باید متقاعد شوند که هزینه فرمولا‌های آماده و صنعتی تغذیه روده‌ای و سرم‌های غذایی وریدی را به عهده بگیرند.
باید بدانید که نرسیدن مواد مغذی به بیماری که خود قادر به خوردن نیست، موجب افزایش کاتابولیسم و سوءتغذیه شده و موجب سرکوب سیستم ایمنی می‌شود بنابراین خطر عفونت افزایش یافته و به علاوه، نقص عملکرد عضلانی و قلبی، اختلالات تنفسی و به‌طور کلی اختلال بهبود بیماری موجب افزایش زمان بستری و حتی می‌شود که هزینه‌های بسیاری را بر بیمه‌ها تحمیل می‌کند.

نکات مهمی که درباره تغذیه باید مدنظر قرار دهید:
نوع محلول‌های به‌کار رفته مسلما به نیاز‌های تغذیه‌ای و شرایط زمینه‌ای فرد و نظر فرد مسئول تغذیه در تیم درمان بستگی دارد اما توصیه‌های کلی زیر می‌تواند به شما در حمایت بهتر از بیمارتان کمک کند:
1. آغاز هرچه سریع‌تر تغذیه:
شروع تغذیه در 48-24 ساعت اول حیاتی است.
2. رعایت بهداشت:
رعایت بهداشت در تمام انواع تغذیه به ویژه در هنگام تهیه گاواژ دستی و استفاده از روش‌های بولوس بسیار مهم است. دست‌ها را بشویید و از ظروف یکبار مصرف استفاده کنید.
3. کنترل مقدار دفع ادرار و مدفوع و قوام مدفوع:
مقدار دفع بیمار، رنگ و قوام مدفوع؛ حجم ادرار، رنگ و بوی آن باید مرتبا توسط تیم درمان چک شود. همچنین در تغذیه با لوله باید حجم باقیمانده معده کنترل شود.
4. کنترل وزن و آزمایش‌های بیوشیمیایی بیمار:
افزایش یا کاهش وزن بیمار به ویژه همراه با ادم نشانه‌های خطری است که نباید نادیده گرفته شود.
5. حفظ زاویه 45 درجه سر تخت در زمان تغذیه با لوله:
به طورکلی سر تخت بیمار بستری در ICU بهتر است زاویه 45 درجه داشته باشد و هر دوساعت یکبار پانزده دقیقه پایین آورده شود. حفظ این زاویه در زمان تغذیه و تا 30 دقیقه بعد آن اهمیت حیاتی دارد.
6. حرکت و ماساژ بدن بیمار:
بدن بیمار باید هر دو ساعت یکبار حرکت کند و نباید همیشه بخش ثابتی از بدن با تخت در تماس باشد. تا حد امکان دست‌ها و پا‌های او را حرکت دهید. بدن بیمار را به آرامی ماساژ دهید تا جریان خون برقرار گردد.
7. بیمار زنده است و تا حدودی محیط را حس می‌کند:
تجربه افرادی‌که از کما خارج شده اند نشان داده که آن‌ها هرچند واکنشی نشان نمی‌دهند اما تا حدودی از محیط اطراف آگاه هستند بنابراین تیم درمان باید احترام بیمار را حفظ کنند و از گفتن سخنان ناامید کننده در اطراف او خودداری کنند. وابستگان باید او را نوازش کنند و با او سخن بگویند.
8. برخورداری از تغذیه مناسب و کافی حق بیمار شما است:
اگر تیم درمان، بیمار را بیش از یک روز گرسنه نگه داشته اند به راحتی نپذیرید و از آنان توضیح بخواهید. شاید در اکثر موارد مشکلی مانع شروع تغذیه شده باشد، اما به هر حال خواستن توضیح حق شما است.