بزرگنمايي:

آریا جوان -

مردم در طول قرن‌های متمادی، در مناطقی از آسیا و قفقاز به شکل اساسی از تنور‌های بزرگ ساخته شده از گِل برای پخت غذا از انواع نان‌ها گرفته تا گوشت استفاده می‌کنند. در ارمنستان به نسخه محلی این تنور‌های گِلی بزرگ «تونیر» Tonir گفته می‌شود که برای ساکنان آنجا، چیزی فراتر از یک ابزار برای پخت و پز به شمار می‌رود.
برخی از مردم این منطقه در دوران باستان خورشید را می‌پرستیدند، آنان تونیر‌ها (این تنور‌های بزرگ را)شبیه قرص خورشید که در حال غروب پشت ابر‌ها پنهان می‌شد طراحی کردند. این تنور با گذشت زمان از یک ابزار محض برای پخت به نمادی برای تقرّب به الهه (خورشید) تبدیل شد.
«اسکِر تلادزی داوید» مدّتی پیش، از گرجستان برای زندگی به شهر «آپاران» ارمنستان مهاجرت کرد. او شانزده سال نان را داخل تنور‌های (تونیر) تهیه می‌کند. وقتی می‌خواهد نان را در این تنور قرار دهد،نمایشی شگفت انگیزی انجام می‌دهد که برای هر ببیننده‌ای برای بار نخست جذّاب به نظر می‌رسد. او با هر بار قرار دادن خمیر درون تنور جان خود را به خطر می‌اندازد تا برای مشتریانش که به قول خودش خوش اشتها هستند نان تازه بپزد.
داوید در ابتدای کار، تنور را به مدت شش تا هفت ساعت داغ می‌کند و وقتی درجه حرارت آن به 400 تا 480 درجه سانتیگراد می‌رسد فرآیند تهیه نان را آغاز می‌کند.
او در ابتدا دیواره‌های تنور را با محلولی نمکی آماده می‌کند، این محلول ویژه طعم منحصر به فردی به نان می‌دهد، سپس داوید خمیر سفید مسطح و دایره‌ای شکل را روی قالب دایره‌ای برآمده (ساج) قرار می‌دهد و نان را در نزدیکترین نقطه ممکن به منبع حرارت داخل تنور می‌چسباند، او برای این کار یک دستش را به کناره تنور می‌گیرد و تا نصف بدن داخل آن فرو می‌رود و با دست دیگرش خمیر را به دیواره تنور می‌چسباند، او برای هر نان تا نصف بدن به درون تنور و مرکز حرارت آن می‌رود و برمی گردد.

این فقط نگهداری از یک سنّت قدیمی نیست بلکه با کیفیت نان رابطه مستقیم دارد. داوید در تحلیل سبک منحصر به فرد و خطرناکش در تهیه نان می‌گوید این روش برای پخت صحیح نان خیلی بیشتر از آنچه فکر می‌کنید ضرورت دارد. او می‌گوید: ساکنان باستانی برای ساخت تونیر از گل استفاده می‌کردند، ما هنوز هم همین کار را انجام می‌دهیم، فقط یک چیز در این ساز و کار عوض شده و آن هم اینکه تنور‌ها کیفیت مطلوب زمان‌های قدیم را ندارند.
وقتی نان به طور ایده آلی می‌پزد و رنگ آن به قهوه‌ای و طلایی می‌زند، داوید با یک چنگک بزرگ نان‌ها را از تنور خارج می‌کند و بلافاصله روی رف قرار می‌دهد تا مشتریان نان‌های تازه را بردارند، خوشبختانه مشتریان قدردان مزه خوب نان‌های داوید هستند، به همین دلیل می‌توانیم بگوییم که او جانش را بیهوده به خطر نمی‌اندازد.
آن‌ها نان را می‌گیرند و از داوید تشکر می‌کنند، نان‌های سنّتی یکی از عناصر اصلی غذای مردم این منطقه است و در مراسم‌های سنّتی مثل عید پاک، مراسم ازدواج و برخی جشن‌های دیگر از آن استفاده می‌کنند.

تابناک باتو