حوزه اکسسوری در ایران هیچ انجمن صنفی معتبری ندارد / محمد آزادی از اوضاع و احوال عرصه جواهرات و اکسسوری در ایران میگوید گفتگو بزرگنمايي: آریا جوان - محمد آزادی طراح و سازنده جواهرات و اکسسوری میگوید جشنواره مد و لباس فجر دارد رسالت خودش را انجام میدهد و این خیلی ایدهآل است. سرویس مد و لباس هنرآنلاین: محمد آزادی بالغ بر 15 سال است که در عرصه طراحی و ساخت اکسسوری و طراحی طلا و جواهر در استودیوی شخصی خود با عنوان استودیو آزادی فعالیت دارد. او با حضور در هنرآنلاین از دغدغههای خود برای فعالیت هر چه بیشتر و موفقتر در این عرصه گفت. مشروح این گفتوگو را در ادامه بخوانید: آقای آزادی، لطفاً ابتدا از پیشینه حضورتان در عرصه مد و لباس بگویید. من حدود 15 سال است که در حوزه طراحی گرافیک و 12 سال است که در بخش طراحی اکسسوری و طراحی طلا و جواهر فعالیت دارم. از سال 89 بهصورت کاملاً حرفهای در آتلیه خودم در بخش طراحی جواهر فعالیت میکنم. فعالیت من در حال حاضر درزمینه کشورهای حوزه خلیج فارس است. اشاره کردید 12 سال تمرکزتان را روی بخش طراحی اکسسوری گذاشتهاید. بهزعم شما کشور ما در بحث طراحی و ساخت جواهرات در این 12 سال چه روندی را طی کرده است؟ فکر میکنید ما چقدر داریم طرحها و نقشها را کپی میکنیم و چقدر خودمان مؤلف و خالق آثاری هستیم که در گالریهای مختلف به معرض نمایش درمیآید و افراد خریدار آنها را تهیه میکنند؟ طراحی اکسسوری صرفاً طراحی جواهر نیست و میتواند حتی از مواد بازیافتی استفاده شود. در جامعه ما این روند اینطور به مردم القا شده است که در طراحی جواهر صرفاً از سنگها و زیورآلات گرانقیمت استفاده میشود ولی در حقیقت اینطور نیست. حتی میتوانیم نام دکمه پلاستیکی را که روی کت استفاده میشود طراحی اکسسوری بگذاریم. طراحی جواهرات صرفاً با سنگهای قیمتی نیست. ما در کشورهای خارجی یک سری از طراحیها را داریم که این کار را با مواد بازیافتی انجام میدهند و اسم آن را اکسسوری میگذارند. طراحی جواهر یک هنر قدیمی ایرانی است. در گذشته پدران ما مخراج کاری و یا میناکاری میکردند. دنیای مدرن دارد به این سمت میرود که دردسترستر بودن و ارزانقیمت بودن زیورآلات میتواند نسبت به سنگهای گرانقیمتی که کمیاب و یا نایاب هستند بهینهتر و باکیفیتتر باشند. مثلاً طراحی مدالهایی که قرار است سال آینده در المپیک 2020 توکیو رونمایی شود کاملاً از مواد بازیافتی هستند. درواقع دنیا دارد به این سمت میرود ولی این نگاه در ایران مغفول مانده است. مردم زمانی که نام طراحی جواهر را میشنوند فکر میکنند طرف بسیار پولدار است چون دارد از سنگهای قیمتی استفاده میکند ولی واقعاً اینطور نیست. به نظر من لازمه یک کار خوب، الهام گرفتن است. الهام گرفتن شاید در کشورهای اروپایی تقبیح شمرده شود ولی برای ما که تازه داریم توسعه پیدا میکنیم، الهام گرفتن از یک طراح اکسسوری اروپایی کار بدی نیست. اروپا این مسیر را طی کرده است و الهام گرفتن از زمان قدیم هم وجود داشته است. مثلاً ما الآن میبینیم که بسیاری از طرحهای برند دیور برگرفته از طرحهای کوکو شنل است. موضوع جشنواره هشتم مد و لباس فجر، منطقه مکران بود. چیزی که وجود دارد این است که الآن از نقوشی که شاید در سواحل مکران استفاده شده الهام گرفته شده است. این روند به طراح کمک میکند که بتواند ایده نابی را تهیه کند تا به هدف خودش برای جلب رضایت مخاطب برسد. برند شما عنوان خاصی دارد؟ من یک استودیو دارم که نام آن استودیو آزادی است. متأسفانه شما در ایران باید با دو فرد کار کنید؛ یک سری تولیدکنندهها هستند و یک سری سرمایهگذارها. سرمایهگذارها تعداد بسیار محدودی از آدمهایی هستند که به سمت یک طراح اکسسوری میآیند. شاید درصد بسیار کمی از طراحیهای اکسسوری هستند که سرمایهگذار دارند. متأسفانه تولیدکنندگان در ایران چندان به طراحها اعتماد نمیکنند. اینطور نیست که ما بگوییم طراحها دست بازی دارند و شما هر طرحی که داشته باشید را بهراحتی میتوانید به فروش برسانید. 90 درصد رزق روزانه ما از همین طراحی اکسسوریها اتفاق میافتد. شاید بسیاری از طراحان مثل خود من باشند که کارهای دیگری هم میکنند. ما در بحث طراحی اکسسوری میتوانیم از همان دکمه سردست و دکمه کراوات گرفته تا دکمه پیراهن را اکسسوری نامگذاری کنیم. تولیدکنندهها به طراحان اعتماد زیادی ندارند. طراحان اکسسوری یا باید خودشان سرمایهگذاری کنند تا بتوانند طرحهای خودشان را به تولید برسانند و یا باید یک سرمایهگذاری را متقاعد کنند که کالکشن آنها را خریداری کند. یا باید با تولیدکنندههایی کار کنند که شاید از نظر سلیقه چندان باب میل طراح نباشد. به نظر شما در کشور ما به لحاظ نرمافزاری و هم سختافزاری امکانات کافی وجود دارد که شما بتوانید دانش خودتان را بهروز کنید؟ شما جایزه طراحی سهبعدی را هم بردهاید. همه این کارها مستلزم این بوده که شما از قبل این دانش را کسب کرده باشید. فکر میکنید بسترهای آموزشی در کشور ما چقدر در این زمینه برای طراحی و ساخت اکسسوری و زیورآلات فراهم است؟ مطمئناً روند دانش روز در بحث طراحی از ساعت گذشته و وارد دقیقه و ثانیه شده است. شما به دقیقه و ثانیه میبینید که روند پیشرفت علم و تکنولوژی در دنیا دارد بهصورت کاملاً صعودی پیش میرود. مسلماً اگر یک طراح بخواهد موفق باشد و بهصورت حرفهای کار کند باید خودش را با تکنولوژی و دانش روز منطبق کند. ما از لحاظ سختافزاری و تکنولوژی چیزی در ایران کم نداریم و با کشورهای دیگر برابری میکنیم، اما به لحاظ دانش نرمافزاری و طراحی سهبعدی قطعاً دانش کمی وارد ایران شده است. دلیل این اتفاق این است که یک سری اپراتور که حتی شاید طراح اکسسوری هم نبودند ولی آمدند برای خودشان یک نرمافزاری را نصب کردند و یک دانش نسبی از آن نرمافزار دارند. کسی که یک دانش نسبی از آن نرمافزار دارد اسم خودش را طراح اکسسوار میگذارد و با یک نرمافزاری مثل نرمافزار ماتریکس طراحی میکند و صرفاً هیچ اصول ارگونومی در آن وسط رعایت نمیشود. اگر کسی بخواهد در بازاری که بهشدت داغ است و بهسرعت حرکت میکند فعالیت داشته باشد، مطمئناً باید دانشش را نسبت به طراحی اکسسوری بالا ببرد و قدرت استفاده از نرمافزار را داشته باشد. درواقع هم باید قدرت خلق ایده داشته باشد و هم قدرت اجرای ایده تا بتواند به هدف خودش نزدیک شود. بنابراین امکانات و بستر لازم کاملاً فراهم است. من حتی میتوانم بگویم که امکانات ما با کشورهای غربی هم مطابقت میکند و ما از این بابت چیزی کم نداریم. شما برای مقابله با حجم وسیع واردات از کشورهایی مثل تایلند و چین چهکار میکنید؟ متأسفانه این اتفاق در چند سال اخیر افتاد. ما المانهای فرهنگی خودمان را داریم و این المانهای فرهنگی در هیچ کجای دنیا منتشر نشده است. با فرض مثال کشورهای آسیای شرقی حتی نمیدانند که میوه انار چه نوع میوهای است. انار فقط برای اینجاست و فقط برای اینجا تولید میشود. ما المانهای فرهنگی و هنر بسیار خوبی داریم ولی این ماجرا به تولیدکننده برمیگردد. تولیدکننده یک کاسب سودجو است. کسی است که به دنبال سود بیشتر میگردد. از این بابت برای تولیدکننده بهصرفهتر است که طلای خام را به آنجا بدهد تا آنها برای او بسازند و وارد بازار کنند. این اتفاق به فرهنگ و ریشه ما آسیب میزند. ما هیچوقت اژدها و اسکلت نداشتهایم. اسکلت یک نماد غربی است که دارد وارد فرهنگ ما میشود. خوشبختانه در طول یک سال اخیر با تدبیرهایی که دولت انجام داده و واردات طلا به ایران را محدود کرده، شاید اوضاع بهتر شده است. از آنجایی که قیمت ارز بهشدت بالا رفته است، به همین خاطر برای تولیدکننده چندان بهصرفه نیست که بخواهد برود از یک کشور ثالثی متریال را بردارد و بیاورد. در یکی دو سال اخیر میبینیم که طراحان دارند خودشان را بیشتر به بازار عرضه میکنند. آیا مراکز تجاری، فروشگاهها و مالهای لاکچری در پایتخت برای فروش محصولات افرادی مثل شما روی خوش نشان میدهند؟ مشتریها در داخل ایران دو دسته هستند. یک سری افراد هستند که بسیار متمول هستند و مطمئناً دنبال کالکشنهای بسیار خاص میگردند. این فرهنگ در جامعه باب شده است که سلبریتیها به سمت کالکشنهای بسیار خاص میروند که دست هر کسی نباشد و یا بهصورت بسیار محدودی تولید شده باشند. مراکز فروشی که در این عرصه دارند فعالیت میکنند مطمئناً مراکز تجاری بسیار لوکسی هستند. این مراکز تجاری سعی میکنند با افرادی که قبلاً همکاری میکردند دوباره همکاری کنند تا بهصورت شخصیسازی بتوانند به آن هدف خاصی که میخواهند و آن مشتریان خاصی که دارند برسند. من استودیو خودم را دارم و یک سری مشتریان در داخل ایران هم دارم ولی اکثر مشتریان من در کشورهای حوزه خلیج فارس هستند. به نظر من آنها بیشتر به سمت فرهنگ ایرانی گراییده شدهاند و طراحی ایرانی برای آنها جذابتر است. تبلیغات شما به چه صورت است؟ آنها چطور با شما آشنا شدند؟ چند فیلد مختلف میتواند به طراحهای این حوزه کمک کند تا مطرح شوند. یکی از آنها برگزاری نمایشگاه بینالمللی است و طراحها از این طریق میتوانند با کسانی که تولیدکننده هستند ارتباط بگیرند. بازار بزرگ و بکری وجود دارد و در ایران افراد کمی هستند که دارند در این زمینه فعالیت فرامرزی میکنند و مشتریهای خارجی دارند. راه دیگر میتواند ارتباط برقرار کردن با تولیدکنندههای خارجی باشد. شما با جستوجو کردن در اینترنت بهراحتی میتوانید تولیدکنندگان خارجی را پیدا کنید و با آنها مکاتبه داشته باشید و نمونه کارها را برای آنها ارسال کنید. شما از این طریق میتوانید جلب و جذب مخاطب کنید. آیا صفحههای شبکههای مجازی هم میتواند کمک کند؟ متأسفانه در ایران قانون کپیرایت وجود ندارد و بحث کپی نکردن چندان رعایت نمیشود. شما به محض اینکه طرحی را مثلاً در اینستاگرام منتشر کنید به ساعت نکشیده یک سری تولیدکنندهها وجود دارند که آن طرح را مثل قارچ تولید میکنند. پس از آن شما باید یک کفش آهنی پا کنید و دنبال این ماجرا را بگیرید تا ثابت کنید این طرح متعلق به شما است. به همین خاطر برای من چندان ایدهآل نیست که بخواهم در فضای مجازی فعالیت کنم و آثارم را در آنجا به نمایش بگذارم. من سعی میکنم مشتریانم را بهصورت فیزیکی و با ارتباط برقرار کردن با آدمها جلب کنم. شما یک تیم هستید یا خودتان بهتنهایی کار میکنید؟ مطمئناً شما اگر بخواهید یک کار حرفهای را انجام بدهید بهتنهایی نمیتوانید آن کار را انجام بدهید و حتماً باید یک تیمی پشت آن کار وجود داشته باشد. ما یک تیم هستیم که داریم این کار را پیش میبریم. فعالیت من بیشتر درزمینه کشورهای حوزه خلیج فارس است. در ایران شاید مشتریهای معدودی داشته باشم، شاید به تعداد انگشتان دست، ولیکن با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس فعالیت زیادی دارم. شاید نگاهم این باشد که این ارتباط را گسترش بدهم و بهصورت صنعتیتر وارد این حوزه شوم. البته این هنوز در حد ایده است و فعلاً هیچ اتفاقی نیفتاده و هیچ پلنی برایش وجود ندارد. خیلی خوشحال میشوم که این بسترسازی در ایران اتفاق میافتد و سرمایهای که قرار است جابجا شود در کشور خودمان جابجا شود نه آنطرف آب. علیرغم اینکه در ایران بهعنوان یک آدم زبردست نگاه میکنند و معمولاً طراحی حرف اول را نمیزند اما طراحی پله اول هر موفقیتی است. متأسفانه آدمهایی که در ایران برای ایده و فکر هزینه میکنند تعدادشان خیلی کم است اما به هر حال من علاقهمند هستم که اگر قرار است اتفاقی برای من و حیطه کاریام بیفتد در وهله اول در داخل کشور باشد. آیا اتحادیه و اصناف خاصی وارد حوزه اکسسوری شدهاند؟ متأسفانه هیچ انجمن صنفی معتبری در ایران وجود ندارد که بخواهد در بحث طراحی جواهرات و اکسسوری و ساماندهی به شرایط حاکم بر این بخش ورود پیدا کند. هم از لحاظ سنتی و هم از لحاظ هنری، هیچ مجوز لازمه از وزارت صنعت و معدن و اتاق بازرگانی وجود ندارد که بخواهد یک طراح را حمایت کند. یک بخش طراحی اکسسوری صنعت است و بخش دیگر آن هنر. متأسفانه هیچ انجمن صنفی وجود ندارد که بتواند طراح را پشتیبانی بکند. از آنطرف یک انجمن طلا و جواهر هم داریم که صرفاً بخش صنعتی این موضوع را پیش میبرد و متأسفانه یک بحث مافیایی هم در آنجا وجود دارد که بهجز یک عده محدود به کسی اجازه نمیدهند وارد آن شوند. شما در ادوار مختلف جشنواره مد و لباس فجر شرکت کردهاید و بهعنوان برگزیده هم شناخته شدهاید. نقش و اهمیت این جشنوارهها را در معرفی افرادی مثل شما یا در بحث ایجاد ارتباط با دیگر فعالان حوزه مد و لباس چقدر مؤثر میدانید؟ خوشبختانه الآن چهار سال است که بخش زیورآلات هم به جشنواره مد و لباس فجر وارد شده که این تصمیم بهجا و پسندیدهای است. این اتفاق خیلی خوب و تأثیرگذاری است چون در ایران هیچ جشنواره معتبری وجود ندارد که در بخش طراحی اکسسوری فعالیت کند و فقط یک سری ایونتهای خصوصی برگزار میشود و در آخر هم میبینیم ته این ایونتها هیچی نیست و صرفاً به برگزارکننده یا کیوریتور ایونت سود میرسد و حق طراح مغفول میماند. بخش خصوصی در اکثر مواقع به دنبال یک سود مالی است که چنین ایونتهایی برگزار میکنند. مطمئناً همینطور است. حتی حضور شما در ایونتهای خصوصی منوط بر این است که هزینه کنید. بنابراین من لازم میدانم که دولت وارد این بخش شود و از طراحی زیورآلات حمایت کند. این که این قضیه شروع شده و جشنواره مد و لباس فجر در چهار دوره اخیرش به طراحی زیورآلات پرداخته است باید به فال نیک گرفته شود. البته این رویداد بهطور خیلی قوی اتفاق نمیافتد ولی صرف برگزار شدن آن اتفاق خوبی است. بعضی وقتها دوستان به من خرده میگیرند و میگویند چرا در جشنواره فجر شرکت میکنی! نمیدانم چرا چنین موجی در جامعه ایجاد شده است. من با یک خانم طراح لباس صحبت کردم و گفتم در جشنواره مد و لباس فجر شرکت کن که ایشان با یک حالت کنایهای گفت من کارم را در جشنواره فجر شرکت بدهم؟ در حالی که این سؤال برای من پیش میآید وقتی شما لباسی که طراحی کردهاید را در خانهتان گذاشتهاید و به کسی نشان نمیدهید چه اتفاقی قرار است برای کارتان بیفتد؟ به هر حال جشنواره مد و لباس فجر یک فرصت است. بله. حداقلش این است که شما کارتان را به نمایش میگذارید و حداقل چهار نفر کار شما را میبینند. به هر حال شما طراحی و کار هنری انجام میدهید که کارتان دیده شود و طبیعتاً هیچکس دوست ندارد فقط برای خودش یا یک عده محدود طراحی کند و کارش مورد توجه دیگران قرار نگیرد. از این بابت فکر میکنم جشنواره مد و لباس فجر دارد رسالت خودش را انجام میدهد و این خیلی ایدهآل است. ما هیچ جشنواره معتبری در ایران نداریم که در حوزه طراحی جواهرات فعالیت بکند. ایکاش بخش طراحی جواهرات از جشنواره مد و لباس فجر مستقل شود چون من هر سال احساس میکنم در لابهلای حجم وسیع آثار در جشنواره مد و لباس فجر در حق بخش طراحی جواهرات اجحاف میشود. اگر این اتفاق بیفتد خیلی ایدهآل است. من در جشنوارههای خارجی زیادی شرکت کردهام و چند وقت پیش هم در جشنواره آل گرادو ایتالیا حضور داشتم. در خارج از کشور جشنوارههای خیلی معتبری وجود دارد که به طراحی جواهرات بهای زیادی میدهند و خیلی خوب فعالیت میکنند و از این بابت به اعتقاد من خیلی پسندیده است و جای شکرش باقی است که حداقل یک جشنواره داخلی وجود دارد که من میتوانم آثارم را عرضه کنم تا حداقل کار من برای مخاطبی که آن را میبیند چشمنواز باشد. با توجه به تأکیداتی که در حوزه مد و لباس روی بحث کالکشنسازی میشود، طراحان لباس، صاحبان برند و مزوندارها چقدر به سراغ شما میآیند و از شما میخواهند برای لباسهایی که طراحی میکنند اکسسوری بسازید؟ خوشبختانه چند سال است که در بحث طراحی کالکشن این اتفاق افتاده است و طراحان وارد اکسسوری میشوند. قبل از آن کسی که یک مزون داشت و بهصورت حرفهای کار میکرد اصلاً به فکر این نبود که لباسها میتواند با اکسسوری ست شوند اما خوشبختانه در سالهای اخیر این اتفاق افتاده است و مزوندارها و تولیدکنندهها دارند به این سمت میروند که کالکشن میتواند برای جلب سلیقه مخاطب جذاب باشد. البته هنوز خیلی کم به سراغ ما میآیند و جا دارد که بیش از این به بخش اکسسوری توجه شود. شاید در سال سهمش به یک یا دو پروژه برسد. به نظر میرسد برخی از تولیدکنندهها و طراحان بهقدری تمامیتخواه هستند که گاه ترجیح میدهند بروند طراحی جواهرآلات را تا اندازهای یاد بگیرند که خودشان اکسسوری طراحی کنند. دقیقاً. خیلی از طراحان میگویند من فلان لباس را طراحی کردهام و میآیم اکسسوریاش را هم طراحی میکنم. خب شما طراحی کردی، اما اجرایش چه میشود؟ به هر حال شما طرحتان را باید اجرا کنید. طراحی و ساخت جواهر نیاز به محاسبه، طراحی سهبعدی و... دارد و اگر قرار است طرح شما بهصورت ارزانقیمت تولید شود باید رزین شود و پرینت سهبعدی از آن گرفته شود و قالبسازی شود و درنهایت به چرخه تولید بیاید. معمولاً مزوندارها چیزی را طراحی میکنند و بعد به این میرسند که آن را چطور تولید کنند که درنهایت به تولیدکنندهها مراجعه میکنند. متأسفانه الآن این اتفاق افتاده که هر کسی نرمافزاری را نصب میکند و میشود طراح. در صورتی که اگر شما به برندهای معروف نگاه کنید میبینید بخش طراحی جواهر یک بخش کاملاً تخصصی نسبت به طراحی لباس است و کسانی که در این حوزه فعالیت میکنند هر کدام کار خودشان را انجام میدهند. در جشنواره آل گرادو ایتالیا تعدادی از برندهای فشن معروف دنیا از جمله پرادا شرکت کرده بودند که اینها برای یک کالکشن یک سری اکسسوری میخواستند که حتی این را به یک طراح برونسپاری نکرده بودند بلکه یک فراخوان داده بودند که برای آن مجموعه، اکسسوری تهیه و تولید شود. مطمئناً پرادا برای خودش یک تیم طراحی اکسسوری دارد ولی هیچوقت به خودش اجازه نمیدهد که اگر یک کالکشن لباس دارد لزوماً بیاید طراحی اکسسوری آن را هم خودش انجام بدهد. پرادا میگوید من تولیدکننده فشن هستم ولی نمیآیم وارد هر حیطهای شوم و بهطور مثال برای ایونتی که برگزار میکنم هم نمیآیم خودم پوستر بزنم. اما در ایران طراحان دلشان میخواهند هر کاری را بکنند که شاید دلیلش این است که اعتمادبهنفس زیادی دارند. اعتمادبهنفس ایرانی معروف است که تا یک حد آن خوب است ولی از یک حد به بعد دیگر آفت میشود. به اعتقاد شما این ظرفیت وجود دارد که شرکتهای هلدینگ وارد حوزه مد و لباس شوند؟ این اتفاق سال 93 داشت میافتاد و هلدینگها داشتند وارد این موضوع میشدند که فعالیت کنند. درواقع شبیه کاری که ترکیه کرد در ایران داشت اتفاق میافتاد ولی شاید صنایع بزرگ نخواستند این اتفاق بیفتد. من میدانم برندهای بزرگی در داخل کشور میخواستند یک هلدینگ را راهاندازی کنند و اصلاً یک شهرک پوشاک مثل شهرک پوشاک ترکیه داشته باشند ولی این اتفاق مسکوت گذاشته شد و جلویش را گرفتند. نمیدانم چرا مانع این کار شدند. این سؤال برای من هم مطرح است. فشن یک حیطه بسیار گسترده است که طراحی لباس، طراحی اکسسوری، بیوتی، میکآپ و... شامل آن میشود. پس این پتانسیل وجود دارد که شرکتهای هلیدینگی بخواهند وارد این حوزه شوند. دوشنبه ۴ شهریور ۱۳۹۸ - ۱۰:۵۰:۳۴ AM ۸۶ بازديد آریا جوان لینک کوتاه: https://www.aryajavan.ir/Fa/News/165485/