بزرگنمايي:

آریا جوان - باشگاه خبرنگاران / یکی از ژانر‌های مهم سینمای ایران، سینمای دفاع مقدس است که در سال‌های اخیر کمتر به تولید آثاری در این زمینه توجه شده است.
سینمای دفاع مقدس با توجه به نامش بیانگر خاطرات و اتفاقات تلخ و شیرین از روز‌های پرالتهاب 8 سال دفاع مقدس است. سینمایی که هنوز راه زیادی را برای نمایش حقایق و رشادت‌های آن دوران باید طی کند. این ژانر از سینما، همواره نقش مهمی را در به نمایش گذاشتن حقایق سال‌های جنگ تحمیلی داشته است. اما این مهم، مدت‌هاست که سهم اندکی از سینمای ایران دارد. آثاری که نمایش آن‌ها این روز‌ها برای آشناسازی نسل آینده با روزگاران سختی که این سرزمین متحمل شد، از وظایف مهم سینمای ایران به حساب می‌آید.
در دهه‌های گذشته کارگردانانی بودند که مضامین جنگ تحمیلی را دستمایه آثار سینمایی خود کردند. هرچند که همه آن‌ها به یک اندازه به موفقیت نرسیدند و در دفاع از اثر خود ناکام ماندند؛ چرا که در ماندگاری یک اثر سینمایی عواملی مانند انتخاب درست بازیگر، جذابیت و واقعی بودن داستان، در انسجام و موفقیت آن موثر خواهد بود.
در 8 سال جنگ تحمیلی افرادی بودند که از مال و زندگی و خانه و کاشانه خود، برای دفاع از میهن و انقلاب اسلامی گذشتند و به قهرمانانی بزرگ تبدیل شدند. قهرمانانی که گمنام ماندند و تنها از آن‌ها یک اسم باقی ماند.
نمایش دلاوری‌های قهرمانان و فرماندهان دفاع مقدس یکی از سوژه‌های نابی است که فیلمسازان سینمایی کمتر به این نکته توجه کرده اند. از بین ده‌ها هزار فرمانده جنگ، تنها سرگذشت تعداد انگشت شماری از آن‌ها را روایت کرده اند که می‌توان به فیلم‌های سینمایی چ، ایستاده در غبار و.. اشاره کرد.
حال سوال اینجاست که چرا در کشور ما، سرزمینی که آرامش و آسایش مردم آن مدیون خون جوانان دوران دفاع مقدس است، پرده‌های سینمای نمایشی از دلاوری‌های آنان را به خود نمی‌بیند؟ علت چیست و پاسخ این سوال را باید در کجا یافت؟
برای دریافت پاسخ این سوال، گفت و گویی را با دو منتقد و کارشناس سینما ترتیب داده ایم که در ادامه آن را می‌خوانید:
جبار آذین نویسنده، منتقد و مدرس سینما و تلویزیون در خصوص کمبود آثار سینمایی در ژانر دفاع مقدس و نمایش زندگی قهرمانان آن دوران گفت: در سینمای پس از انقلاب محوری‌ترین گونه و ژانر سینمایی کشور با توجه به تغییرات اساسی در ارکان اجتماعی-سیاسی و فرهنگی کشور، باید برگرفته از ارزش‌های انقلاب و در امتداد آن، دفاع مقدس باشد. از همین رو سینمای انقلاب باید در کانون تولیدات سینمای ملی ایران جای شاخص به خود اختصاص دهد؛ اما به رغم تولیداتی که به همت برخی سینماگران متعهد صورت گرفته، این نوع تولید، در کنار و حاشیه سینمای کنونی قرار دارد.
وی اظهار کرد: علت اینکه تولیدات انقلابی از تعداد انگشتان یک دست هم تجاوز نمی‌کند و اینکه این آثار در جایگاه شایسته خود قرار ندارند، تغییر و تحولات مدیریتی در اداره کردن سینما است. در واقع یکی از علت‌هایی که باعث شده این نوع آثار جزو تولیدات سالیانه سینما به صورت انبوه نباشند، بی علاقگی و حمایت نکردن جمعی از مدیران غیرفرهنگی سینماست. در همین راستا طی سالها، با تغییرات اجتماعی و ذائقه مخاطب، فیلمسازان هم دچار تغییر ذائقه و سلیقه شده اند که در نتیجه گونه دیگری از فیلم‌ها را در دستور کار خود قرار داده اند. به همین دلیل آثار دفاعی به رغم هزاران سوژه جنگی و صد‌ها چهره‌ دفاع مقدس، هنوز به آثار سینمایی و تلویزیونی تبدیل نشده‌اند.
آذین افزود: به عبارت صحیح اینکه در کشوری با هنرمندان حرفه‌ای و کاربلد که توانایی تولید آثار دفاع مقدس را دارند، نداشتن حامی برای هزینه‌های تولیدات جنگی و دفاعی و ظهور باند‌های مافیایی و پولشویی، مزید بر علت شده تا تولیدات نازل و بازاری برای پرکردن یا پوشاندن پرده‌های سینمایی کشور، توسط هنرمندان در دستور کار قرار گیرد. از همین رو باید دستگاه‌ها و جریان‌های ارزشی، مدیران متعهد و هنرمندان متخصص دست در دست یکدیگر داده و برای نشان دادن سینمای دفاع مقدس در جایگاه فرهنگی و اجتماعی مناسب خود و رونق تولیدات دفاع مقدسی بکوشند.
وی دلایل کم کاری در حوزه تولید فیلم‌های دفاع مقدس را حساسیت‌های ارزشی، اجتماعی و تقدسی دانست و گفت: از دلایل کم بودن آثار دفاع مقدسی این است که در سال‌های پس از انقلاب، با محور قرار دادن بعضی شخصیت‌های شاخص دفاع مقدس، فیلم‌هایی در ارتباط با آن‌ها تولید شده که علی رغم تعهد ارزشی فیلمسازان، به دلایلی این آثار نتوانستند مخاطب خود را جذب کنند. یکی از این دلایل قداست و ارزشی بودن مقام شهید و جانباز است. فیلم‌هایی که درباره شخصیت‌های دفاع مقدس ساخته شده اند، مورد انتقاد خانواده‌های آن‌ها قرار گرفته اند با این عنوان که شخصیت‌ها و ماجرا‌ها با واقعیت هماهنگ نبودند. در واقع ضعف پژوهش مشکل اصلی آن‌ها بوده است.
این منتقد سینما همچنین بیان کرد: در کنار این مسائل رونق فیلم‌های کمدی و شبه خانگی و فروش میلیاردی آن ها، بسیاری از سینماگران ترجیح می‌دهند بر مبنای ضرب المثل سری که درد نمی‌کند را دستمال نمی‌بندند، به جای درگیر کردن خود با پروژه یک فیلم دفاع مقدسی، توانایی‌های خود را در مقدار محدود، صرف تولید فیلم‌های تجاری و گیشه‌ای کنند و پول‌های میلیاردی به جیب بزنند.
آذین گفت: متاسفانه برخی از مسئولان از این نوع فیلم‌های بازاری حمایت می‌کنند؛ چرا که می‌خواهند بازار سینما صرفاً داغ باشد. برای آن‌ها مهم نیست که فیلم‌ها انقلابی، دفاع مقدسی و ارزشی باشد یا صرفاً بازاری و سرگرم کننده، آنان می‌خواهند تنور سینما به هر شکلی روشن باشد و این خواسته بزرگترین لطمه به ارزش هاست.