بزرگنمايي:

آریا جوان - ایران / غلامعلی جعفرزاده، رئیس فراکسیون مستقلین مجلس برخلاف خیلی از ارزیابی‌ها معتقد است که کار گروه‌های اعتدالی و اصلاح‌طلب برای انتخابات مجلس یازدهم هنوز یکسره نشده و آنها توان این را دارند که یک اقلیت قدرتمند در این مجلس تشکیل دهند. اقلیتی که او در گفت‌وگو با «ایران» می‌گوید طیف‌هایی نظیر حامیان قالیباف در جریان منازعات داخلی اصولگرایان در مقابل گروه‌هایی چون پایداری به وجود آن نیاز دارند. پیش‌بینی او این است که اگر اصولگرایان حتی قبل از انتخابات هم با یکدیگر به وحدت برسند، این وحدت در فردای انتخابات پابرجا نخواهد بود و تنازعی جدی جای آن را خواهد گرفت.
در فضای انتخاباتی که اکنون در جامعه و همین طور بین گروه‌های سیاسی وجود دارد، فکر می‌کنید مسیر تحولات رو به کدام سمت است و فعلاً دست بالا با چه کسی است؟
اولین چیزی که در فضا به چشم می‌آید، بدون تعارف و انکار یک ناامیدی نسبت به جریان‌های اصلاح‌طلب و اعتدالی و فرآیند حضور در انتخابات است و من این را منکر نمی‌شوم. خطر اصلی در این فضا را من در این می‌بینم که خطر عدم حضور در انتخابات توسط قشرهای مختلف و مردم عادی بشدت در حال تکرار و تأکید است و کسی آن را جدی نمی‌گیرد. یعنی همه می‌گویند که مردم قطعاً می‌آیند و چنین و چنان می‌کنند، در حالی که می‌دانیم این طور نیست و با افت مشارکت مواجه هستیم. اینکه این موضوع در ادبیات رسمی سیاسی ما پذیرفته نمی‌شود چندین دلیل دارد اما برای گروه‌های اصولگرا بیشتر دلیلش این است که آنها توفیق خودشان را در همین وضعیت مشارکت می‌بینند. یعنی داریم به سمتی می‌رویم که یک طیف اقلیت دوباره اکثریت مجلس شوند.
مسأله همین جاست؛ آیا آنقدری که اصولگرایان از پیروزی خود مطمئن هستند در واقعیت هم این وضعیت وجود دارد؟
ببینید اگر از من هم بپرسید مجلس بعدی احتمالاً چطور مجلسی است من می‌گویم مجلسی اصولگرا و متمایل به گروه‌های تندرو این جریان است. اما این چند نکته دارد. یکی اینکه من شخصاً احتمال تشکیل یک اقلیت قوی از اعتدالیون و اصلاح‌طلبان و مستقلین را هنوز صفر نمی‌دانم و معتقدم برخی احتمالات می‌تواند معادله را در همین هفتاد و چند روز پیش رو تغییر دهد. دوم و مهم‌تر اینکه تشکیل مجلس اصولگرای تقریباً یکدست آنقدر هم که اصولگرایان فکر می‌کنند به نفع آنها نیست.
چرا؟
ببینید در بهترین حالت اصولگرایان وحدت‌شان را تا روز بعد از انتخابات حفظ خواهند کرد. آنها از امروز جشن خود را آغاز کرده‌اند چون نگاه‌شان صرفاً به موعد اعلام نتایج است نه بعد از آن. اتفاقاً بعد از آن مسائل و مصائب اصولگرایی بروز می‌کند. اولین آن این است که قطعاً به جان هم خواهند افتاد. من حتی فکر می‌کنم در فرآیند انتخابات و قبل از دوم اسفند این اتفاق رخ می‌دهد و اساساً زمینه وحدت اصولگرایان خیلی زیاد نیست. اما اگر هم وحدت کنند صرفاً تا روز دوم اسفند است نه بعد از آن.
مثل اتفاقی که برای شما و اصلاح‌طلبان در لیست امید افتاد؟
نه، ما دو ماهیت سیاسی اصلاح‌طلب و اعتدالی بودیم که با هم ائتلاف کردیم. یعنی از اول یک جناح نبودیم. بعد از آن هم اگر از هم جدا شدیم و به هم نقد وارد کردیم اما به جان هم نیفتادیم و همکاری‌هایی داشتیم. اما اصولگرایان یک جناح هستند و تقابل آنها یک تنازع سخت است. آنها چون نگاهی ایدئولوژیک دارند و هر کدام دارای ریشه‌هایی هم در جاهای دیگر هستند، تقابلی که می‌کنند انتقادی نیست بلکه تنازع حذفی است که از دو طرف قربانی می‌گیرد. من حتی فکر می‌کنم اگر گروه‌های میانه‌روتر و عاقل اینها مثل طیف آقای قالیباف یا اصولگرایان سنتی محاسبه منطقی داشته باشند از اینکه یک اقلیت قدرتمند اصلاح‌طلب و اعتدالی تشکیل شود باید استقبال کنند. چون اگر این اقلیت قوی در مجلس بعدی نباشد، هدف حملات پایداری‌ها آنها خواهند بود. من با شناختی که از پایداری‌ها در این دو دوره مجلس دارم حدسم این است که آنها اگر وارد تقابل با کسی شوند فرقی نمی‌کند آن فرد ظریف باشد یا قالیباف، نهایت تلاش و قدرت تخریب خود را برای به زیر کشیدن آن فرد به کار می‌بندند. همان طور که اصولگرایانی چون آقای لاریجانی در سال‌‌های اخیر با حفظ هویت در میدان تقابل با تندروها نیازمند نزدیکی با اعتدالیون و اصلاح‌طلبان شد، دیگر اصولگرایانی هم که در این موقعیت تقابل قرار بگیرند همین نیاز را خواهند داشت.
یعنی می‌گویید امثال آقای قالیباف به سمت اصلاح‌طلبان و اعتدالیون بیایند؟
نه، اینکه اصلاً نمی‌شود و امکانپذیر نیست. بحث من یک پیش‌بینی است و می‌گویم کار طیف‌هایی نظیر طیف قالیباف با تندروها نهایتاً به جایی می‌رسد که کار امثال آقای لاریجانی رسید. آقای قالیباف خمیر نواصولگرایی را درست کرده اما نانش را کسان دیگری خواهند پخت، حالا به هر اسمی که باشد. این گروه‌ها اگر حتی سر مسائلی چون نحوه سیاستگذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها هم با هم مشکل نداشته باشند، سر تقسیم قدرت مشکل خواهند داشت. من معتقدم حداقل بخشی از اصولگرایان اینها را محاسبه نکرده‌اند و فعلاً در شادی و شعف جشن زودهنگام خود غرق هستند. ضمن اینکه یک چیز دیگر را هم محاسبه نکرده‌اند. وضعیت کشور و تحریم‌ها مشخص است، ظرفیت اجرایی آنها هم مشخص است، چشم‌اندازی هم حداقل برای کوتاه‌مدت نیست. ما الان برای پرداخت دستمزد یک مربی فوتبال مشکل داریم. آیا اصولگرایان فکر کرده‌اند با شعارهایی که می‌دهند، قرار است چه جواب‌هایی به جامعه بدهند؟
این کار را اصلاح‌‌طلبان و اعتدالیون هم نکردند. اصولگرایان که در این کشور یک جریان بی کارنامه نیستند. کارنامه مجالس هفتم، هشتم و نهم هست. کارنامه دولت‌های نهم و دهم هست. کارنامه 14 سال شهرداری تهران هست. آنها در زمانی که فرمان در دست‌شان بود چقدر برای دور زدن تحریم و بهتر کردن شرایط کشور موفق بودند که الان موفق باشند؟ کدام برنامه، شعار، نگرش و حرف آنها با آن سال‌ها فرق کرده؟ تنها چیزی که فرق کرده، این است که تحریم‌ها بیشتر شده‌اند. من معتقدم ذوق زدگی زود هنگام، اصولگرایان را دچار خطای محاسبه کرده. عده زیادی از چهره‌های اصلی آنها که در شهرستان بودند، این دوره از تهران آمده‌اند. یعنی هم مطمئن هستند که در لیست حضور خواهند داشت و هم رأی می‌آورند.
برخی چهره‌ها مثل آقای فلاحت‌پیشه و افرادی دیگر نسبت به سرنوشت مجلس آینده اظهار نگرانی کرده‌اند. یعنی معتقدند آنچه که در 2 اسفند شکل خواهد گرفت، جا برای نگرانی دارد. شما در این خصوص چه فکر می‌کنید؟
اگر آنچه که امروز تصویر می‌شود، محقق شود قطعاً جای نگرانی دارد. اما من در اینکه این اتفاق قطعی بیفتد و مجلس بعدی به طور تقریباً کامل بین تندروهایی مثل پایداری و جریان نزدیک به آقای قالیباف تقسیم شود، تردید جدی دارم. گروه‌های غیر از اینها یعنی مجموع اصلاح‌طلبان، اعتدالیون و دیگران مطمئن هستم که بی‌کار نخواهند نشست و یک قطب سوم نه تنها در انتخابات بلکه در مجلس بعدی هم خواهیم داشت که عمیقاً مؤثر خواهند بود. ما در مجلس نهم مگر چند نفر اصلاح‌طلب و اعتدالی داشتیم؟ اما همان تعداد کم، کار خودشان را می‌کردند. بنابراین من معتقدم قطب سومی که بتواند خنثی کننده برخی مخاطرات باشد، وارد این مجلس خواهد شد. اساساً در فضای هیجانی امروز اصولگرایان دچار یک اعتماد به نفس کاذب شده‌اند که هم می‌توانند براحتی مجلس را بگیرند، هم دولت را خواهند گرفت و هم موفق می‌شوند کشور را اداره کنند. این اعتماد به نفس خیلی جنبه واقع‌بینانه‌ای ندارد و بیشتر هیجان است.