بزرگنمايي:

آریا جوان - چه زیبا گفته‌اند که درخت را با قلب می‌کارند، نه با دست! این طلای‌سبز زمین نشانه‌ای از امید به زندگی است، موجود ایستاده بر زمین و سرکشیده به آسمان که با رحمتی سرشار، تمام وجودش را هدیه می‌دهد.

درختان همواره مظهر زیبایی و شکوه و جلال هستند، در سایه خنک درختان انسان آرامش می‌گیرد و از دیدن زیبایی درخت پی به قدرت پروردگار می‌برد.
درخت موهبتی است که برای آسایش و آرامش بشر خلق شده و نقش مهمی را در تامین سلامت اعضای جامعه ایفا می‌کنند.
به وسیله درخت بسیاری از نیازهای انسان برآورده می‌شود، دیدن مناظر زیبای درختان در طبیعت، دل و جان انسان را صیقل داده و روح را نوازش می‌دهد.
درختان در عصری که فعالیت کارخانجات صنعتی، استفاده از وسایل نقلیه عمومی موجب آلایندگی زیست محیطی شده‌اند، نقش حیاتی را پاکیزه نگه داشتن محیط زیست بر عهده دارند.

به گواه تاریخ ایرانیان باستان همواره مراسم و شادی‌ها اقدام به کاشت درخت می‌کردند، درختکاری با اعتقادات مذهبی مردم پیوند دارد و کاشت درخت نوعی عبادت محسوب می‌شود.
شمال را با درختانش می‌شناسیم، جنگل‌های طبیعی و سرسبز شمال همواره چشم انسان را می‌نوازد و زیبایی خارق‌العاده‌ای را مقابل انسان به تصویر می‌کشد.
به واسطه نقشی که درخت در حفظ پاکیزگی محیط زیست دارد، ایجاد جنگل‌های مصنوعی و فضای سبز در اطراف شهرهای بزرگ و کوچک طی سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است، اما آنچه در این میان از اهمیت برخوردار است، درختان کهنسالی است که در برخی شهرها و روستاهای کشور حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند.

یکی از موضوعات مهمی که طی سال‌های اخیر مورد توجه دوست‌داران میراث فرهنگی قرار گرفته، حفظ و ثبت ملی درختان کهنسال است، چرا که به اعتقاد کارشناسان این حوزه درختان میراث معنوی محسوب می‌شوند.
شهر یزد مادر درختان کهنسال ایران
کارشناس میراث فرهنگی استان مرکزی می‌گوید: در حال حاضر یکی از کهنسال ترین درختان دنیا را می‌توان در شهر یزد مشاهده کرد، درخت سرو ابرکوه از جمله کهنسال‌ترین درختان ایران است.
حسین مرشدی با بیان اینکه سرو ابرکوه یزد توسط زرتشت کاشته شده و از یادمان‌های ملی و طبیعی ایران به شمار می‌رود، می‌افزاید: سرو ابرکوه از درختان پیر دنیاست که نمادی از شکوه و جلال وزیبایی را به تصویر کشیده و همواره یکی از جاذبه‌های دیدنی شهر یزد به شمار می‌رود.
ردپای درختان کهنسال در قزوین و سمنان
وی با بیان اینکه تاکنون چندین درخت کهنسال به عنوان میراث فرهنگی کشور به ثبت ملی رسیده‌اند، بیان می‌کند: بزرگ‌ترین درخت گردوی ایران در یارود الموت استان قزوین در فهرست میراث طبیعی ملی به ثبت رسیده است.
کارشناس میراث فرهنگی استان مرکزی می‌افزاید: این درخت با قدمت بیش از 550 سال بزرگ‌ترین درخت گردوی ایران شناخته می‌شود، همچنین درخت گردوی کمان رستم نیز با 1300 سال قدمت در شهمیرزاد استان سمنان واقع شده است که این درخت نیز به عنوان یکی از درختان کهنسال به ثبت ملی رسیده است.

مرشدی خاطرنشان می‌کند: گفته می‌شود هفت درخت کهنسال چنار، سرو و گز با قدمت 170 تا 1500 سال در استان خراسان جنوبی، چنار کهن‌سال سُنقرآباد با قدمت 350 الی 400 سال در شهرستان ساوجبلاغ نیز ثبت ملی شده‌اند.
ثبت میراث طبیعی یکی از راه‌های حفاظت این آثار
ثبت میراث طبیعی ایران در راستای اجرای تبصره ماده 2 قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی مصوب 23 دی ماه سال 1382 و آئین‌نامه اجرایی قانون مذکور مصوب هیئت وزیران بوده که در 25 دی 1386 تدوین شده و اولین اثر ثبت شده (کوه دماوند) در 13 تیر 1387 عملاً به ثبت رسید.
به جرات می‌توان ثبت میراث طبیعی در فهرست آثار ملی یکی از راه‌های حفاظت و بهره‌برداری از این آثار است و با حفظ آثار تاریخی می‌توان حفظ و حراست از آنها را سهل‌تر و آسان‌تر کرد.
شهرهای شمالی ایران که همواره مملو از درختان کهنسال هستند از جمله مناطقی هستند که می‌توان درختان کهنسال آنها را به عنوان میراث ارزشمند تاریخی، طبیعی و منبعی از اطلاعات ژنتیکی مورد توجه قرار دارند.
در شهرهای شمالی ایران نیز درختان بی شماری همچون بلوط روستای گاوزن محله بابل، گردوی روستای غلامی بهشهر، چنار روستای تیل‌نو گلوگاه در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته‌اند.

ثبت 20 درخت استان مرکزی در فهرست آثار ملی
در استان مرکزی نیز 20 درخت به عنوان درختان کهنسال در فهرست آثار ملی قرار گرفته‌اند، این درختان که با پشت سر گذاشتن دوره‌های مختلف تاریخی و پدیده‌های متفاوت یکی از آثار ارزشمند طبیعی این استان به شمار می‌روند، شامل درختان چنار کهنسال روستای واران در دلیجان، یک اصله درخت توت کهنسال در روستای قلعه محی‌الدین شهرستان تفرش و یک اصله درخت چنار کهنسال در روستای نیوشت ساوه و... است.
مدیر پژوهش و باستان‌‌ شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در این رابط می‌گوید: درخت چنار کهنسال روستای واران در دلیجان در سال جاری به عنوان اثر ملی به ثبت رسیده است.
اسماعیل شراهی می‌افزاید: در سال جاری همچنین یک اصله درخت توت کهنسال در روستای قلعه محی‌الدین شهرستان تفرش و یک اصله درخت چنار کهنسال در روستای نیوشت ساوه به ثبت ملی رسیده‌اند.
وی می‌گوید: محیط تنه درختان واران 760 سانتی‌متر، قطر تنه 300 سانتی‌متر و با قدمت 300 تا 350 سال تعیین شده است.

مدیر پژوهش و باستان‌‌ شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی اظهار می‌کند: روستای واران منطقه‌ای ییلاقی است که در شهر دلیجان واقع شده، این روستا با درختان سر به فلک کشیده چنار در ناحیه کوهستانی استقرار دارد.
شراهی با اشاره به درخت توت کهنسال قلعه محی‌الدین تفرش نیز می‌گوید: قلعه محی‌الدین یکی از روستاهای حومه تفرش است که دارای 170 سال قدمت است که انواع درختان گردو، بادام، زرد الو و توت را در دل خود جای داده است.
20 درختان کهنسال دیگر در انتظار ثبت در فهرست ملی
وی با بیان اینکه حدود 20 درخت کهنسال دیگر در فهرست ثبت ملی کشور قرار دارند، می‌افزاید: حفاظت از آثار مهم‌ترین ویژگی است که با ثبت در فهرست ملی انجام می‌شود و از دخل و تصرف آن‌ها جلوگیری به عمل می‌آید.

مدیر پژوهش و باستان‌‌ شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی خاطرنشان می‌کند: درخت ششناو،گردوی شهسواران طراران، چنار دینجرد، چنار وقت محله، چنار کهک، چنار قاسم شاهواروق، چنار قاسم بقعه ابوالعلی، گردوی کهنسال قیمازخانه، گردوی کهنسال لطف‌علی نیز در شهرستان تفرش به ثبت ملی رسیده‌اند.
شراهی می‌گوید: درخت توت کهنسال آستانه، چنار کهنسال محلات، شاه چنار الویر زرندیه، چنار سرگذر محلات، چنار راونج دلیجان و... از جمله درخت‌های کهنسال ثبت شده استان مرکزی در فهرست آثار ملی هستند.