بزرگنمايي:

آریا جوان - خراسان / پسر فوتبالیست افسانه‌ای گفته پدرش بعد از عمل تعویض مفصل دچار افسردگی شده اما آیا این جراحی باعث افسردگی می‌شود؟
چند روز پیش پسر «پله»، فوتبالیست سرشناس در گفت‌و‌گویی اظهار کرد که پدرش به تازگی عمل جراحی تعویض مفصل داشته و حالا در روزهای بازتوانی بعد از عمل، حال و روز خوشی از نظر روانی ندارد. او حرف‌هایش را این‌طور ادامه داده که پدرش این روزها حالت‌های افسردگی پیدا کرده است؛ تمایلی به خروج از خانه ندارد و این اواخر وضعیت روانی پدرش در نتیجه مشکلات سلامتی او و این‌که امکان راه رفتن به تنهایی را ندارد، افت کرده است. اما آیا افسردگی و حال ناخوش بعد از عمل جراحی تعویض مفصل اتفاقی معمول است؟
نیاز 300 هزار ایرانی در سال به این عمل!
قبل از هر چیز و درباره اهمیت این موضوع باید بدانید که دبیر انجمن جراحان ارتوپدی ایران در آبان امسال خبر داده که طبق بررسی‌های انجام شده حدود 300 هزار نفر از هموطنان‌مان در سال به انجام این جراحی نیاز خواهند داشت. بنابراین پله در تلاش برای حل این مشکل، تنها نیست. او امسال 79 ساله شده است. به دلیل سن بالا، طی سال‌های اخیر درگیر مشکلات جسمانی زیادی بوده است. بهار سال قبل وقتی پله برای آخرین بار در فرودگاهی در برزیل دیده شد، روی ویلچر بود. البته با توجه به آن چه پسر او به رسانه‌ها گفته، وضعیت پله از نظر میزان تحرک بعد از عمل جراحی‌اش بهتر شده است و حالا این روزها او می‌تواند به کمک واکر راه برود. اما به ‌رغم این پیشرفت، هنوز به میزان زیادی به اطرافیان خود وابسته است و همین باعث وارد شدن فشار روانی زیادی بر او شده است. البته طبق بررسی محققان، پله در این وضعیت تنها نیست. مطالعات نشان می‌دهد تا حدود 50 درصد از افرادی که عمل جراحی تعویض مفصل انجام می‌دهند، بعد از عمل با مسائلی چون افسردگی و اضطراب درگیرند. البته این اضطراب و افسردگی می‌تواند خود را به اشکال گوناگونی نشان دهد.
نشانه‌های افسردگی پس از تعویض مفصل چیست؟
همان‌طور که پسر پله اشاره کرده است، تمایل نداشتن به بیرون رفتن از خانه و کاهش روابط با دیگران، می‌تواند یکی از نشانه‌های افسردگی در افرادی باشد که عمل جراحی تعویض مفصل را به تازگی از سر گذرانده‌اند اما جدای از این نشانه، موارد دیگری هم وجود دارد.
* خواب بیش از حد، در حالی که در بسیاری از مواقع، این خواب کیفیت پایینی دارد.
* ناتوانی در تصمیم‌گیری‌های روزمره
* تغییر در اشتها؛ چه به صورت بیش از حد خوردن و چه کم خوردن
* ترک فعالیت‌های مورد علاقه؛ این علایق می‌تواند هر چیزی باشد، از تلفن صحبت کردن با دیگران تا خواندن کتاب، دیدار اقوام و ...
* احساس بیگانگی با خود و درگیر بودن با احساسات. گاهی به شکل کلافگی، گاهی هم حساس شدن بیش از حد یا خشم زیاد
برای حال بهتر بعد از عمل، چه کنیم؟
افسردگی و اضطراب پس از عمل جراحی تعویض مفصل به دلایل متعددی می‌تواند روی دهد. مواردی چون تاثیر داروهای بیهوشی، خستگی به واسطه وابستگی به دیگران، کاهش کیفیت خواب، حاصل نشدن سریع نتیجه مورد انتظار از عمل و مصرف بالای مسکن‌ها و سایر داروها از جمله مواردی هستند که طبق نظر متخصصان می‌تواند این وضعیت را تشدید کند. اگر شما تصمیم به تعویض مفصل دارید یا از نزدیکان شما کسی به فکر عمل است، بهتر است به چند نکته در این زمینه توجه داشته باشید.
به خود زمان دهید
بروز حالت‌های افسردگی یا اضطرابی، در روزها و حتی چند هفته ابتدایی پس از عمل، تا حدی طبیعی است. پس در صورت بروز چنین مسائلی کمی با خود مدارا کنید. در بسیاری از مواقع، با بهبود توانایی در راه رفتن و کسب استقلال در فعالیت‌ها، حال افراد خود به خود بهتر می‌شود. پس به خود زمان دهید.
روابط خود را با اطرافیان ادامه دهید
افراد به بهانه‌های مختلف ممکن است ترجیح دهند در روزهای پس از عمل، روابط خود را با دیگران کاهش دهند، از این‌که نمی‌خواهند ایجاد مزاحمت کنند تا این‌که حوصله سوالات تکراری را ندارند و ... . اگر چنین وسوسه‌هایی سراغ شما آمده، مقاومت کنید. در عوض کاهش کلی روابط، روابط خود را محدود و هدفمند کنید. در عوض پذیرایی در خانه، تماس تلفنی داشته باشید. با افرادی که با آن‌ها راحت‌تر هستید، صحبت کنید و تنها با دایره محدودی از افراد که باعث دلخوری می‌شوند، روابط خود را کاهش دهید.
خواب باکیفیت را جدی بگیرید
برنامه منظم و حساب شده برای خواب خود داشته باشید. اگر کیفیت خواب‌تان به شدت پایین آمده، از متخصص کمک بگیرید. صرف زمان زیاد در رختخواب در وضعیتی که خواب باکیفیت ندارید، می‌تواند افسردگی شما را شدت بخشد.
ورزش روزانه را فراموش نکنید
از پزشک معالج درباره فعالیت‌های ورزشی که می‌توانید داشته باشید، به شکل دقیق سوال کنید. روزانه حرکاتی را که به شما اجازه انجام آن‌ها داده شده است تکرار کنید. اگر مشکلی در دست‌ها ندارید، حرکات ورزشی برای تقویت عضلات بالاتنه را روزانه انجام دهید. ورزش منظم هم به مستقل شدن سریع‌تر شما کمک می‌کند و هم علایم افسردگی را کاهش می‌دهد.
شرمنده نباشید، شما تنها نیستید
احساس غم، اضطراب و ناراحتی تا مدتی بعد از انجام عمل، ممکن است سراغ شما بیاید. پس آماده این احساسات باشید، درباره آن ها صحبت کنید و از این‌که حال‌تان خوش نیست، شرمنده نباشید. فراموش نکنید که حتی «پله» این اعجوبه دوست‌داشتنی دنیای فوتبال، با آن شخصیت قوی هم در روزهای پس از عمل با چنین مسائلی، دست‌و‌پنجه نرم کرده و هنوز هم با آن درگیر است.
نویسنده : نرگس عزیزی| کارشناس‌ارشد مشاوره