بزرگنمايي:

آریا جوان - سواد زندگی / تا کمتر از ده سال پیش نوشتن با دست و با قلم و کاغذ روال عادی بسیاری از امور بود: ما برای نوشتن نامه، دفترچه خاطرات روزانه، پرکردن فرم‌های اداری و بانکی، نگارش شکوائیه‌های حقوقی، یادداشت کردن آدرس و شماره تلفن و حتی امضا کردن از قلم و کاغذ استفاده می کردیم. بچه ها در مدارس درس خوشنویسی داشتند و خلاصه هرکسی معمولا خودکاری به همراه داشت.
چرا باید نوشتن با دست را احیا کنیم؟
با گسترش سریع گوشی‌های هوشمند و تبلت ها اما اوضاع به کل دگرگون شده است. حالا کمتر کسی در طول روز و هفته و ماه از قلم و کاغذ و نوشتن با دست بهره می گیرد. به مرور تایپ کردن روی کیبورد و در چند سال اخیر صفحات تاچ گوشی ها و تبلت ها، و اخیرا نرم افزارهای تبدیل صدا به متن، نوشتن با قلم و کاغذ را به انزوا رانده است.
شاید بگویید که این ثمره پیشرفت‌های تکنولوژیک است و باید از آن استقبال کرد اما نتایج تحقیقات علمی نشان می دهد که حذف مهارت نوشتن با دست و استفاده نکردن از قلم و کاغذ پیامدهای ناگواری در رشد مغزی کودکان و پردازش اطلاعات در بزرگسالان بر جا می گذارد.
دست نویسی چه مزایایی دارد
تحقیقاتی که در یک دهه اخیر انجام شده حاکی از این است که دست نویسی مهارت‌های شناختی را تقویت می‌کند. افزایش یادگیری، کاهش حواس پرتی و جوان ماندن مغز از مهمترین مزایای نوشتن با دست به جای استفاده از تایپ کردن با کیبورد است.
نتایج تحقیقات استانیسلاس دهاین، عصب شناس کالج فرانسه نشان می دهد وقتی‌ می‌نویسیم، یک جریان منحصربه‌فرد در مغز فعال‌ می‌شود که به بازشناسی آنچه‌ می‌نویسید پرداخته و آن را در ذهن تجزیه و تحلیل‌ می‌کند. این جریان ذهنی، به گونه‌ای ناشناخته، یادگیری را تسهیل‌ می‌کند.
پروفسور جیمز متخصص علوم اعصاب‌شناختی در دانشگاه ایندیانا در تحقیق‌ خود سراغ بچه‌هایی رفت که هنوز خواندن نمی‌دانند. بچه‌هایی که ممکن است بعضی حروف را بشناسند، ولی هنوز نمی‌توانند با کنار هم قرار دادن آنها کلمه درست کنند. او بچه‌ها را به گروه‌های مختلف تقسیم کرد، به بعضی یاد داد حروف را بنویسند و از برخی دیگر خواست با صفحه‌کلید کار کنند.
این تحقیق نشان داد که واکنش مغز کودکان هنگام یادگیری نوشتن حروف با دست و یادگیری تایپ کردن روی صفحه‌کلید فرق می‌کند. شکل کلی فعالیت مغزی بچه‌هایی که با دست حروف را می‌نوشتند شبیه آدم‌های باسواد بود که خواندن و نوشتن بلدند. اما در مورد بچه‌هایی که نوشتن با صفحه‌کلید را تمرین می‌کردند چنین نبود. به‌نظر می‌رسد وقتی بچه‌ها یاد می‌گیرند با دست بنویسند، مغز جوری دیگر به حروف واکنش نشان می‌دهد. انگار بین فرایند یادگیری نوشتن با دست و یادگیری خواندن ارتباط برقرار می‌کند.
علاوه بر این، آن‌طور که پروفسور جیمز می‌گوید، شکل گرفتن قابلیت‌های ظریف ذهنی که برای نوشتن حروف با دست لازم است، ممکن است در بسیاری زمینه‌های دیگر رشد مغزی و شناخت هم مفید باشد.
علاوه بر کودکان، مزایای نوشتن با دست شامل حال بزرگسالان نیز می شود. برای بسیاری از افراد بزرگسال، تایپ کردن با استفاده از صفحه کلید تجربه ای روزمره است. این در حالی است که مطالعات نشان داده عدم نوشتن روی کاغذ برای مدت زمان طولانی منجر به از میان رفتن توانایی افراد برای پردازش اطلاعات جدید خواهد شد.
چند توصیه برای تمرین نوشتن
زندگی تکنولوژیک امروز را نمیتوان متوقف کرد اما باید با آگاهی به اهمیت نوشتن با دست فرصت هایی برای نوشتن با قلم و کاغذ ایجاد کرد تا مهارت های شناختی در کودکان و قدرت پردازش اطلاعات در بزرگسالان با اختلال مواجه نشود.
1- از خط خطی کردن کودکان استقبال کنید: بچه ها از ده دوازده ماهگی به بعد با مداد یا مدادهای شمعی شروع به خط خطی کردن می کنند. از این فرصت استقبال کنید و روزانه اوقاتی را برای انجام این کار آنها مهیا کنید.
2- نوشتن با قلم را با کودکان تمرین کنید: بچه ها امروزه بیش از هرچه گوشی های هوشمند و تبلت و کامپیوتر را در اطراف خود می بینند. اوقاتی را در حضور کودکان با قلم و کاغذ به نوشتن مشغول شوید حتی اگر رونویس کردن داستانی کوتاه یا قطعه ای شعر باشد. این تمرین هم قدرت پردازش اطلاعات را در مغز شما فعال می کند هم فرزندانتان با نوشتن با دست خُو می گیرند.
3- دفترچه تلفن، کارت تبریک و نامه را احیا کنید: وارد کردن شماره های تلفن مورد نیازتان از گوشی‌های هوشمند در دفترچه تلفن علاوه بر تمرین نوشتن با دست، تضمینی برای گم نشدن شماره‌های شما در مواقعی است که تلفن هوشمندتان گم می شود یا می‌سوزد. در اعیاد و مناسبت‌ها کارت های تبریک با دستخط خودتان برای دوستانتان بفرستید و لذت نامه نگاری را دوباره تجربه کنید.
4- نوشتن را به تفریح و بازی تبدیل کنید: در دورهمی های خانوادگی با چند صفحه کاغذ و چند مداد برای اطرافیانتان بازی و سرگرمی فراهم کنید. بازیهایی مثل اسم و فامیل یا مشاعرۀ مکتوب از بازی های قدیمی است که فراموش شده و می تواند اوقات مفرحی ایجاد کند.