بزرگنمايي:
آریا جوان - برترین ها / مرکز تحقیقات رسانه ملی به رویه سابق آماری داده و از نتایج تازه‌ترین نظرسنجی خود رونمایی کرده است. جدا از انتقادات همیشگی که به آمارهای سیما وارد بوده و به آن پاسخی داده نشده که آخرین آنها ثابت بودن جامعه آمارگیری مرکز تحقیقات این رسانه است نگاه به پرمخاطب‌ترین برنامه‌های تلویزیون، رتبه‌بندی آنها و جایگاه برنامه‌ها و شبکه‌های مختلف در اردیبهشت 99، حاوی نکات جالبی است که برخی از آنها را با هم مرور می‌کنیم.
امپراتوری بی‌خیالی
در میان 10 برنامه پرمخاطب سیما که بیش از 10درصد بیننده دارند، بیشترین برنامه از شبکه نسیم دیده می‌شود. اولا که چنین اتفاقی از باخت شبکه سه حکایت می‌کند که همیشه خود را مدعی بیشترین مخاطب و بهترین برنامه‌ها می‌دانسته و حالا معلوم می‌شود ریاست فروغی بر این شبکه و همه هزینه‌هایش چه نتیجه فاجعه‌باری داشته. حالا که خبری از مسابقات
فوتبال به عنوان خوراک حاضر و آماده شبکه سه نیست، این شبکه به شبکه‌ای معمولی تبدیل شده که مهمترین برنامه‌اش 20درصد بیننده هم ندارد و حتی از پرمخاطب‌ترین برنامه شبکه یک و شبکه پنج هم پایین‌تر است. دومین نکته برتری شبکه نسیم این است که نشان می‌دهد، صدا و سیما با وجود همه تلاش و دست و پا زدن، بیشترین بیننده‌اش را از شبکه حاشیه‌ای و سرگرم‌کننده‌اش می‌گیرد که احتمالا در میان اولویت‌های اول این رسانه نیست. جزییات این واقعیت را در بند بعدی توضیح می‌دهم.
اخم‌هایت را باز کن عزیزم!
در میان 10 برنامه پرمخاطب سیما سه برنامه از شبکه نسیم هستند. برنامه‌هایی مطلقا سرگرم‌کننده به نام‌های دورهمی، کودک شو و ویتامین خ. دو برنامه دیگر بسیار موفق از شبکه مستند هستند به نام‌های مستند حیات‌وحش و ایرانگرد. دو برنامه خانوادگی و با مخاطب معمولا زنانه، به خانه برمی‌گردیم و سیمای
خانواده در میانه‌های فهرست ده‌گانه هستند و در آخر، یک برنامه ورزشی به نام
فوتبال برتر، برنامه ویژه کودکان از عموپورنگ و مدرسه تلویزیونی ایران شبکه آموزش قرار دارند که بچه‌ها به ناچار در شرایط خانه‌نشینی تماشاگرش بوده‌اند. نتیجه مرور این فهرست روشن است نه؟ اول این که مردم نیاز به سرگرمی دارند و می‌خواهند پای تلویزیون برنامه‌های مفرح و راحت تماشا کنند. دوم این که سیما نتوانسته است در ساخت و ارائه برنامه‌های جدی‌اش موفق باشد.
اینجا خبر و تحلیل جان می‌دهند
از میان همه برنامه‌های تمام شبکه‌ها، فقط یک برنامه، فقط یک برنامه بیرون از دایره برنامه‌های سرگرم‌کننده، معروف به اینترتینمنت و برنامه‌های آموزشی (که کمی از آن مربوط به شرایط و زمان است) هست که بیننده بالاتر از 10درصد داشته: برنامه یاد خدا با 13درصد بیننده از شبکه قرآن و معارف. برای صدا و سیما باید جای شرمندگی باشد که بین این همه برنامه خبری و تحلیل و برنامه‌های ایدئولوژیکش حتی یکی نیست که 10درصد بیننده داشته باشد. در حالی که احتمالا بیشترین بودجه تلویزیون صرف چنین برنامه‌هایی می‌شود.
شرمندگی دیگر این است که تلویزیون حتی یک برنامه خبری و نیمه‌خبری هم ندارد که توانسته باشد حداقلی از توجه مردم را جلب کند. این همه خبر در کشور که باعث رونق تمام رسانه‌های خبری می‌شوند چرا در سیما به عنوان تنها رسانه تصویری در ابعاد ملی بیننده ندارد؟ جز این است که سیما با بدسلیقگی و رفتار حرفه‌ای بیننده خبر را فراری می‌دهد و به فضای مجازی و شبکه‌های ماهواره‌ای می‌راند؟
شبکه مستند، آرامش دوست‌داشتنی
باید حضور دو برنامه از شبکه مستند را در فهرست پربیننده‌های سیما به فال نیک گرفت. این که مردم جذب برنامه‌های حیات‌وحش و ایرانگرد شده‌اند حتما دلایلی متعدد دارد. خوش‌ساخت بودن این دو برنامه، دور بودن‌شان از فضای پراسترس خبر و سیاست مطمئنا بخشی از این دلایل است. اما هر چه هست، جذب مردم به شبکه مستند که احتمالا هیچ جایگاهی در راهبرد سیما ندارد و برای این رسانه استراتژیک محسوب نمی‌شود و بودجه اندکی هم دارد، مایه تعجب و خوشحالی است. این حرف‌ها را درباره برنامه‌های شبکه‌های سلامت و آموزش سیما هم می‌شود گفت که مطمئنا جزو سوگلی‌ها نیستند اما با چند عنوان که بیش از 10درصد بیننده دارند، نشان می‌دهند که مردم سلیقه متفاوتی از مدیران رسانه ملی دارند.
گلادیاتورهایت کجا هستند؟
پربیننده‌ترین برنامه‌های فرهنگی تلویزیون شمال ایران‌شناسی، وطن من، و معرفت، همینطور پربیننده‌ترین برنامه‌سیاسی سیما یعنی جان‌آرا، مناظره و عصر، حتی 10درصد بیننده هم نداشته‌اند.
این که با وجود این همه بحث و موضوع سیاسی نمی‌توانیم یک برنامه داغ روی آنتن بفرستیم و حداقلی از بینندگان را جلب کنیم جز مسیر اشتباه و شکست صدا و سیما در سیاست‌های برنامه‌سازی‌اش چه مفهومی می‌تواند داشته باشد. این حرف‌ها را درباره برنامه‌های اقتصادی هم می‌توان گفت.
تلویزیون پس از نود حتی یک برنامه چالشی موفق و مخاطب‌پسند ندارد. نه در بخش سیاسی و اقتصادی، نه در حوزه فرهنگی (برنامه هفت کجاست؟) و نه در حوزه‌های اجتماعی. جالب است که برنامه‌ای به نام کتاب‌باز در شبکه نسیم با 15درصد بیننده از همه برنامه‌هایی که گفتیم بالاتر قرار می‌گیرد. آقای علی‌عسگری مدیر رسانه ملی و همکارانش چطور خود را مجاب می‌کنند.
ای کاش قضاوتی، قضاوتی در کار بود
و آخرین نکته قرار گرفتن «فوتبال برتر»، مهمترین برنامه ورزشی/فوتبالی تلویزیون در رده هشتم و پایین‌تر از ویتامین خ، به خانه برمی‌گردیم و برنامه‌های شبکه مستند است. برنامه «فوتبال برتر» همان است که جایگزین «نود» شده و قرار بوده با صرف هزینه‌هایی به مراتب بالاتر از «نود» جای خالی آن را پر کند.
این که در این هفته‌ها فوتبالی نیست تا برنامه فوتبالی بیننده بگیرد، بهانه است. همه می‌دانند که «فوتبال برتر» پروژه شکست‌خورده فروغی و شبکه سه است و حذف و تعطیلی نود همچنان به عنوان فاجعه در کارنامه این مدیر خواهد درخشید! مدیر شبکه سه با کنار گذاشتن مهمترین برنامه رسانه ملی و بهترین مجری تمام شبکه‌ها، بزرگترین ظلم را به خود، به سیما و به مخاطبان کرده و حالا حاصلش را می‌شود دید. نود که همیشه یکی از محبوبترین و پربیننده‌ترین برنامه‌های سیما بوده دیگر نیست و آلترناتیوش در جایگاهی اندوهبار قرار گرفته است.
فهرست پرمخاطب‌ترین برنامه‌های سیما را در زیر می‌بینید. اولین جدول، 10 برنامه ای است که بالای 10درصد بیننده دارند:
1. دورهمی شبکه نسیم: 56.5 درصد
2. کودک شو شبکه نسیم: 36.4 درصد
3. مستندحیات وحش شبکه مستند: 35.2 درصد
4. ایرانگرد شبکه مستند: 25.8 درصد
5. به خانه برمی‌گردیم شبکه پنج: 25.3 درصد
6. ویتامین خ شبکه نسیم: 20 درصد
7. سیمای
خانواده شبکه یک: 19.9 درصد
8.
فوتبال برتر شبکه سه: 18.2 درصد
9. بچه محل عموپورنگ شبکه دو: 17.4 درصد
10. مدرسه تلویزیونی ایران شبکه آموزش: 16.4 درصد
بر اساس این نظرسنجی برنامه‌های بالای 10 درصد مخاطب شبکه‌های مختلف سیما نیز به این شرح است:
شبکه یک سیما با سه برنامه:
1. سیمای
خانواده 19.9 درصد
2. مسابقه ایران 13.6 درصد
3.
ورزش و مردم 11.3 درصد
شبکه دو سیما یک برنامه:
بچه محل عموپورنگ 17.4 درصد
شبکه سه سیما سه برنامه:
1.
فوتبال برتر 18.2 درصد
2- طبیب 15.9 درصد
3- میدون 12.3 درصد
شبکه پنج سیما یک برنامه:
به خانه برمی‌گردیم 25.3 درصد
شبکه آموزش سیما 2 برنامه:
1- مدرسه تلویزیونی ایران 16.4 درصد
2. دکترسلام 16 درصد
شبکه قرآن و معارف سیما یک برنامه:
یاد خدا 13.6 درصد
شبکه مستند سیما 2 برنامه:
1. مستند حیات وحش 35.2 درصد
2. ایرانگرد 25.8 درصد
شبکه
ورزش سیما سه برنامه:
1. ویدئو چک 15.4 درصد
2.
فوتبال 120: 14.5 درصد
3. لذت
فوتبال 12.1 درصد
شبکه سلامت سیما 2 برنامه:
1. ضربان 12.7 درصد
2. مادر، کودک، تندرستی 12.1 درصد
شبکه نسیم سیما پنج برنامه:
1. دورهمی 56.5 درصد
2. کودک شو 36.4 درصد
3. ویتامین خ 20 درصد
4. کتاب باز 15.7 درصد
5. خونه مونی 11.1 درصد
امیر عبودزاده