بزرگنمايي:

آریا جوان - شهرآرا آنلاین / اگر از یک زن بپرسید: در خانواده اوضاعت چطور است؟ غالبا با جواب‌های متعددی روبه رو می‌شوید: «در خانواده ما زنان نقش اول را دارند. در خانواده ما زنان هیچ جایگاهی ندارند. من تب کنم مادرم می‌میرد. مادرم اصلا من را آدم حساب نمی‌کند. اوضاع خاصی ندارم، همان‌طور که باید باشد. کسی ارزش من را نمی‌داند، اما من اهمیت نمی‌دهم. خیلی هوای مرا دارند و همیشه حواسشان به من هست. خانواده روی انگشت من می‌چرخد. نباشم کار و بار زندگی‌شان لنگ می‌ماند! به من اهمیتی نمی‌دهند. من هم به آن‌ها اهمیتی نمی‌دهم. می‌گذرد دیگر. چه تفاوتی دارد که اوضاع من چطور است؟»
این‌ها تعاریف متعددی هستند که زنان در پاسخ به سؤال بیان می‌کنند. شما چه پاسخ‌های دیگری دریافت کرده‌اید یا خودتان چه پاسخی به این سؤال می‌دهید؟ زن بودن از خانواده آغاز می‌شود. خانواده به یک زن می‌آموزد که کیست و چگونه باید رفتار کند. در مسیر زن شدن و زن بودن را زندگی کردن، پایه اولیه در خانواده شکل می‌گیرد و بعد توسط نظام آموزشی یا همان مدرسه و دانشگاه قوام می‌یابد و در تعامل با دیگران صیقل داده می‌شود. خشت اول را مادر بنا می‌نهد.
مادر اولین و اصلی‌ترین مربی، تکیه‌گاه، مشاور و همراه است. نقش پدران اگرچه بسیار مهم است، در مواردی هماهنگ و در کنار نقش مادر و در مواردی در سایه نقش مادر قرار می‌گیرد. اگر به تجربه خود از تعامل‌های ابتدای کودکی تاکنون در خانواده نگاهی بیندازید یا زندگی دیگرانی را که از نزدیک می‌شناسید و از احوالاتشان باخبرید واکاوی کنید، رد پای نقش مادر را خواهید دید، نقش مؤثر و مفید یا نقش منفی و آسیب‌رسان. هویت یک زن را یک زن بنا می‌گذارد. هویت یک مرد را نیز یک زن بنا می‌گذارد. مادر اولین الگو و مرجع در مسیر اجتماعی شدن و هویت‌یابی است. غالبا خانواده‌ها و سیاست‌گذاران اجتماعی و فرهنگی، مرجع‌سازی و الگوپروری مطابق با هنجار‌های جامعه را امری اساسی تلقی می‌کنند تا با پیشنهاد دادن یک الگوی مناسب، تسهیلگر هم‌نواسازی افراد با آرمان‌های خود باشند. در مسیر این دغدغه‌مندی، آنچه بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد تلاش برای یافتن یک الگوی بیرونی است کسی که بتواند کاریزمای عموم شود و جامعه را در مسیر مشخصی هدایت کند. الگوسازی برای جهت‌دهی به هویت زنان به‌مراتب همیشه بیشتر از الگوسازی برای جهت‌دهی هویت مردان مورد توجه قرار گرفته است و آنچه در این امر مهم مغفول مانده است، اهمیت توجه به آموزش دادن اولین الگوی جامعه‌پذیری یعنی مادر است.
به سؤال اول بازگردیم: اوضاع شما در خانواده آن‌گونه است که مادر خانواده ساخته است. شما برساخت مادرتان، مادرتان برساخت مادرش و فرزند شما برساخت شماست. خشت اول شخصیت‌یابی شما را مادر می‌گذارد و این هویتی که شما در 6 سال اول زندگی تجربه می‌کنید و در نوجوانی قوام می‌دهید و در جوانی آن را صیقل می‌زنید، بر اساس ایده و برنامه‌ای است که مادر خانواده در بدو تولد فرزند طرح‌ریزی کرده است.
آیا ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که به مادران آموزش داده می‌شود چگونه در مسیر هویت‌یابی فرزندان خود الگوی شایسته‌ای باشند؟ آیا با توجه به زیست شتاب‌زده در دنیای به‌سرعت متغیر امروز، سیاست‌گذاران اجتماعی برنامه‌ای برای هویت اجتماعی زنان به عنوان اولین الگو‌های هر نسل اندیشیده‌اند؟ هویت اجتماعی شما به عنوان یک زن چیست؟
علی‌نژاد جامعه شناس