بزرگنمايي:

آریا جوان - لست سکند / معبد اسپاخو از پابرجاترین بناهای باستانی دوره های قبل از اسلام در خراسان است که از نظر تاریخی اهمیت ویژه ای دارد. با توجه به آنکه معبد اسپاخو را کلیسا نیز می شناسند اما وجود آتشدان و حفره‌هایی در سقف برای خروج دود و... این احتمال را که این معبد توسط زرتشتیان ساخته شده باشد را قوی تر می‌کند.
در اطراف این معبد روستای اسپاخو قرار دارد و بر روی تپه‌ های آن قبرستانی وجود دارد که از نظر وضع دفن و مقبره سازی با طرز تدفین مسلمانان مغایر است. این قبرها به صورت خانوادگی حفر شده اند که به گفته کارشناسان نشان دهنده آن است که اقوام خاصی از زرتشتیان در این منطقه وسیع زندگی می‌کردند و این بنای عظیم مربوط به آنها می‌باشد.
معماری معبد اسپاخو
معبد اسپاخو با لاشه سنگ و ملات ساروج بنا نهاده شده است و دارای پلانی مستطیل شکل است و سقف آن با طاق و گنبد پوشیده شده است. ورودی اصلی بنا در ضلع شرقی به شکل ایوانی بلند با قوس گهواره‌ای است که گنبدخانه در غرب آن قرار دارد. در دیواره‌های شمالی و جنوبی بنا نیز ورودی‌هایی با طاق کلیدی تعبیه گردیده است که از ویژگی‌های معماری ساسانی می‌باشد.
معماری معبد نماینگر نماد معماری خراسان در عهد ساسانی است، ترکیب گنبد و ایوان، سابقه کهنی در معماری بناهای دوران تاریخی دارد، البته در نظریه‌ای دیگر معماری این بنا الگو گرفته از پای فیل مشهور به پافیلی است که از پابرجاترین نوع معماری محسوب می‌شود. نقشه معبد اسپاخو ترکیب شده از یک ایوان با پلان چهار گوش، تالار و یک اتاق چهارگوش در قسمت شرقی است که ایوان آن به وسیله دهلیز به اتاق قسمت شرق ایوان مرتبط است، پوشش سقف اتاق به صورت گنبدی از نوع پوشش های نیمکره ای و قابل مقایسه با گنبد چهار طاق های ساسانی است.
از ویژگی‌های دارای اهمیت در معماری‎ ‎بنای اسپاخو، شکل ورودی‌های آن است، ورودی‌ها از دو بخش طاق و پایه‎ ‎تشکیل شده‌اند که طاق به‌ شکل یک نیم‌دایره روی دو جرز پایه قرار گرفته و قطر‎ ‎نیم‌دایره طاق از عرض ورودی در بخش پایه بیشتر است. به این نوع شکل ترکیب‎ ‎طاق و پایه را طاق‌های جاکلیدی ‌شکل می‌نامند .استفاده از سنگ های نتراشیده، تیرهای کوچک چوبی از درخت ارس، ساروج و شیوه طاق سازی و قوس های طاق ها از مشخصات این بنا است.
امیدواریم اطلاعات داده شده در مورد این معبد، برایتان مفید بوده باشد. شما چه چیزهای دیگری در مورد این معبد می‌دانید؟ اصلا تا به حال آن را از نزدیک دیده‌اید؟