بزرگنمايي:

آریا جوان - سومین فصل کاوش محوطه سوغانلو 4 در حوضه سد کانی سیب پیرانشهر به شناسایی مجموعاً 10 فضای معماری و گورهایی با تدفین‌های متعلق به دوره اسلامی منجر شد که از ویژگی‌ها و ساختار معماری مشابهی برخوردار هستند.
میراث آریا: روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، افراسیاب گراوند سرپرست هیئت باستان‌شناسی روز یکشنبه 27 مهرماه 99 با اعلام این خبر گفت: «سومین فصل کاوش محوطه سوغانلو 4 در حوضه سد کانی سیب پیرانشهر استان آذربایجان غربی به‌منظور پیگردی سازه‌های معماری به‌دست‌آمده از فصول گذشته در حال انجام است.»
او افزود: «محوطه سوغانلو 4 از مهم‌ترین استقرارگاه‌های حوضه آبگیر سد کانی سیب پیرانشهر در یک دره میان‌کوهی باریک و بر روی بلندی‌های طبیعی واقع شده است.»
گراوند تصریح کرد: «این دره به دلیل وجود رودخانه زاب کوچک، توانمندی‌های کشاورزی و خاک حاصلخیز، شرایط زیست‌محیطی مناسبی را برای انسان‌های یکجانشین و تولیدکننده غذا از دوران پیش ‌از تاریخ تا عصر حاضر فراهم آورده و از سوی دیگر این دره با داشتن مراتع و چراگاه‌های وسیعی همواره شرایط مناسب را برای گروه‌های کوچ‌رو و چراگرد فراهم کرده که حضور محوطه‌های متعدد در نزدیکی این رودخانه و نیز روستاهای امروزی، دلیلی بر این ادعاست.»
او گفت: «نتایج حاصله و یافته‌های معماری به‌دست‌آمده از کاوش‌ها، نشان از اهمیت این محوطه در ادوار پیشین دارد و بر اساس آثار معماری به‌دست‌آمده از آن، می‌توان بیان کرد که این محوطه باستانی در دو دوره زمانی مورد استقرار و استفاده قرار گرفته است.»
سرپرست هیئت باستان‌شناسی اظهار کرد: «محوطه یادشده در دوره اول استقرار خود، دارای ساختارهای معماری سنگ‌چین بزرگ با فضاهای متعدد معماری بوده که در دوره‌های بعد به‌عنوان گورستان مورداستفاده قرارگرفته است.»
او تصریح کرد: «تدفین‌های به‌دست‌آمده از کاوش، دارای ویژگی‌های مشترک بوده و تمامی آن‌ها از ساختار معماری مشابهی برخوردار هستند و تماماً در یک راستا و با اندکی اختلاف به‌صورت شرقی‌غربی قرارگرفته‌اند.»
تصاویر: فستیوال جهانی معماری
گراوند بابیان اینکه ساختار این گورها با توجه به شواهد موجود به‌صورت چاله‌ای است به‌نحوی‌ که چاله موردنظر برای تدفین یک فرد به عمق 40 تا 50 سانتی‌متر کنده ‌شده و جسد داخل آن قرار گرفته، افزود: «اجساد داخل این گورها تماماً به پهلوی راست (رو به سمت جنوب) قرارگرفته و دست‌ها در کنار هم جمع شده‌اند و بر روی گورها چندین تخته‌سنگ و لاشه‌سنگ در یک ردیف چیده شده است.»
او از نکات قابل‌توجه در این تدفین‌ها را قرار گرفتن یک قطعه آجر سالم مربع شکل به ابعاد پنج در21 در21 سانتی‌متر یا حداقل تکه‌ای از یک آجر بر روی قبرها دانست و اظهار کرد: «از هیچ‌یک از گورها، یافته‌های فرهنگی شناسایی نشد اما با توجه به شواهد فوق، می‌توان اطمینان حاصل کرد که این تدفین‌ها متعلق به دوره اسلامی‌ هستند.»
سرپرست هیئت باستان‌شناسی تصریح کرد: «ساختارهای کاوش شده ترانشه، معمولاً با قلوه‌سنگ‌های رودخانه‌ای و لاشه‌سنگ‌های شیستی ساخته شده‌اند و اکثریت قریب به‌اتفاق آن‌ها دیوارهایی سنگی در راستاهای گوناگون هستند.»
او گفت: «این دیوارها عموماً 80 سانتی‌متر پهنا دارد که متشکل از سه ردیف سنگ (جداره داخلی و خارجی دیوار را با قلوه‌سنگ‌ها و قطعه‌سنگ‌های کف رودخانه‌ای و در ردیف میانی آن را با خرده‌سنگ پررکرده‌اند) در هر رج هستند و یک تا سه رج به ارتفاع 20 تا 50 سانتی‌متر از آن‌ها باقی‌مانده است.»
گراوند بابیان اینکه ملاط مورد استفاده در ساخت دیوارها، گل بوده و فاقد هرگونه اندودی بر روی سطوح پیرامونی خود هستند، افزود: «همه دیوارها و ساختارهای کاوش شده دارای قفل و بست بوده و دیوارهایی که در قسمت شرقی ترانشه و در بخش شیب‌دار و پرتگاه محوطه قرار گرفته‌اند، برای استحکام بنا، دارای پشت‌بند بوده که تقریباً در فواصل بین 180 تا 220 سانتی‌متر از هم تکرار شده‌اند و مانند دیوار دارای 80 سانتی‌متر پهنا و طول آن‌ها نیز بین 60 تا 90 سانتی‌متر متغیر است.»
تصاویر جالبی از پیوند انسان و معماری
او بابیان اینکه این پروژه با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری انجام گرفته است، تصریح کرد: «این فضاها دارای ورودی‌هایی به عرض 80 تا 110 سانتی‌متر هستند و معمولاً با لایه‌های فرسایشی پر شده‌اند و بر مبنای گاه‌نگاری مواد فرهنگی به‌ویژه سفالینه‌ها و لایه‌های کاوش شده در ترانشه متعلق به یک دوره استقراری (اشکانی) هستند.»