بزرگنمايي:

آریا جوان-«تیکال» یکی از شهرهای باستانی مایاها است که اکنون در شمال گواتمالا قرار دارد. این شهر یکی از بزرگ‌ترین مراکز سیاسی، اقتصادی و نظامی تمدن مایا بوده است. این شهر از قرن ششم قبل از میلاد مسیح تا قرن دهم پس از میلاد مسیح، مکان سکونت 90،000 نفر بوده است.
 
تیمی از باستان‌شناسان دانشگاه سینسیناتی دریافته‌اند که بین 2،200 تا 1000 سال پیش، در مخزن آب آشامیدنی این شهر فیلترهایی از ترکیب زئولیت و کوارتز وجود داشته است. این سیستم فیلتراسیون قدیمی‌ترین، نمونه‌ی سیستم‌های تصفیه در نیم‌کره‌ی غربی است و قدیمی‌ترین استفاده از زئولیت به‌عنوان گندزدای آب آشامیدنی محسوب می‌شود.

زئولیت یک ماده‌ی معدنی غیرسمی، متخلخل و کریستالی آب‌دار است که جاذب بودن و تبادل یونی از خصوصیات بارز آن محسوب می‌شود. زئولیت می‌تواند میکروب‌های مضر و سموم محلول و غیرمحلول موجود در آب آشامیدنی را از بین ببرد.

2،700 سال پیش، مهندسین یونانی و رومی از زئولیت در ترکیب با سیمان برای ساخت سازه‌های بزرگ،‌ پل‌ها و سدها استفاده می‌کردند. تا کنون تصور بر این بودن که تا ابتدای قرن بیستم میلادی از زئولیت به‌عنوان ماده‌ای برای تصفیه‌ی آب استفاده نشده است. همچنین تا کنون محققین فکر می‌کردند قدیمی‌ترین نمونه از تصفیه‌ی آب در اروپا و جنوب آسیا انجام شده است.

دکتر «کنت بارنت» از دانشگاه سینسیناتی، می‌گوید: «مایاها سیستم تصفیه‌ی آب خود را 2000 سال قبل از اروپایی‌های راه انداخته بودند. جالب اینجا است که سیستم طراحی شده توسط مایاها هنوز پس از بالغ بر 2000 سال قابل استفاده است.»

دکتر بارنت و همکارانش با استفاده از اشعه‌ی ایکس، زئولیت و کوارتز کریستالی شده را در رسوبات مخزن آب شهر تیکال شناسایی کردند. آن‌ها با ردگیری این عناصر دریافتند که منشاء این سیستم به 18 کیلومتری شمال تیکال می‌رسد.

سیستم تصفیه‌ی زئولیتی از مایاها در برابر باکتری‌های موجود در آب محافظت می‌کرده است. دکتر «دیوید لنتز» از همکاران این تحقیق، می‌گوید: «مایاها دریافته‌اند که این مواد باعث به‌وجود آمدن آب تمیز و شیرین می‌شوند. سیستم‌های تصفیه‌ی آب در تمدن‌های دیگری مانند یونان و مصر و جنوب آسیا نیز وجود داشته، ولی این سیستم اولین سیستم در دنیای جدید باستان محسوب می‌شود. مایاها در محیطی گرمسیری زندگی می‌کرده‌اند و به همین خاطر نوآوری یکی از ارکان اصلی زندگی آن‌ها بوده است.»