بزرگنمايي:

آریا جوان - بیتوته / در هنر خیاطی، شناخت انواع نخ های خیاطی نقش مهمی در نتیجه کار خیاط دارد. در واقع انتخاب نخ مناسب برای بخش های مختلف پارچه، نیاز به مهارت و دانش خیاطی دارد.
تاریخچه نخ:
نخ یکی از کاربردی ترین محصولاتی است که تا کنون توسط بشر اختراع شده است. پیشرفت علم و تکنولوژی باعث شده که امروز با انواع نخ سر وکار داشته باشیم. از ضعیف ترین جنس ها تا باکیفیت ترین آن ها که معمولا جنس آن ها ابریشم خاص است. این نخ ها هر کدام در صنعت خاصی مورد استفاده قرار می گیرد.
به عنوان مثال نخی که در صنعت پوشاک مورد استفاده قرار می گیرد با نخ صنعت فرش بسیار متفاوت است، زیرا هر کدام با هدف خاصی مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر دنیایی از نخ ها با انواع رنگ ها و کیفیت ها وجود دارد. نخ متالیک یک نمونه از نخ های پلی استری می باشد که کاربردی بسیاری نیز دارد.
نخ های خیاطی انواع مختلفی دارند. هر کدام از آن ها برای قسمت های مختلف پارچه استفاده می شود. در انتخاب رنگ نخ، نکته مهمی را مد نظر داشته باشید. یادتان باشد همیشه رنگ نخ خیاطی را متناسب با پارچه و پر رنگ تر از رنگ پارچه انتخاب کنید. برای مثال اگر پارچه شما به رنگ آبی کم رنگ است، نخ خیاطی مناسب آن، آبی متوسط است.
یعنی نخ خیاطی انتخابی شما باید پر رنگ تر از پارچه باشد. چرا که نخ ها بعد از باز شدن از قرقره، کمی کمرنگ تر از روی قرقره می شوند.
مهمترین اصول در کیفیت نخ، استحکام، شفافیت رنگ، بدون گره، صاف و یکدست بودن و ثبات رنگ داشتن است؛ زیرا چنین نخی‌ می تواند در پیشبرد دوختی زیبا بسیار مؤثر باشد.
حتماً شما نخ های دمسه ی ایرانی، پاکستانی، فرانسوی، آلمانی، روسی یا چینی را دیده اید. مقایسه‌ی این نخ ها با یکدیگر به تشخیص شما در انتخاب نخ خوب بسیار کمک‌ می کند. آنچه مسلّم است نخ خوب و با کیفیت، نخی است که با دارا بودن ویژگی های ذکر شده بتوان عمل دوختن را با آن به راحتی انجام داد.
جهت تشخیص ثبات رنگ نخ‌ می توان قسمتی از نخ را مرطوب کرد و با فشار دست، روی یک پارچه ی سفید کشید؛ اگر اثری از رنگ روی پارچه باقی ماند، یعنی نخ رنگ پس‌ می دهد و بهتر است برای دوختن از آن استفاده نشود و اگر اثری از خود نگذاشت، نشان دهنده ی ثبات رنگ آن است که در آن صورت بدون دغدغه‌ می توانید از آن استفاده کنید.
نکته ی مهم دیگر در انتخاب نخ، توجه داشتن به ضخامت پارچه است. پارچه های لطیف و نازک، سوزن ظریف و نخ ظریف مانند نخ های ابریشمی نازک، نخ پنبه ای نازک با روکش پلی استر و نخ پنبه ای نازک ساده هم برای پارچه های ظریف پیشنهاد می شوند، و پارچه های ضخیم، نخ های کلفت تر و درشت تر مانند نخ ابریشم 50 یا نخ پنبه ای با روکش پلی استر و از نخ پنبه روکش پلی استر یا پنبه ای 40 تا 50 استفاده کنید. نخ های ابریشمی 50 برای پارچه های ضخیم هم می تواند کارآمد باشد.
انواع نخ از نظر جنس
نخ های طبیعی:
نخ طبیعی به نخی می گویند که منشاء طبیعی دارد و از مواد شیمیایی در تولید آن استفاده نشده است.
نخ های مصنوعی:
 نخ مصنوعی به نخ هایی گفته می شوند که ممکن است ریشه طبیعی داشته باشند اما با روش های مصنوعی تهیه می شوند. نخ های ویسکوز و نخ های پلی استر جزء این دسته به حساب می آیند.
نخ های مخلوط :
نخ مخلوط از ترکیب نخ مصنوعی و طبیعی تهیه می شود.
نخ های امروزی از تنوع و گستردگی رنگ بسیاری برخوردارند. نخ های DMC، ابریشمی (تابیده و نتابیده) عمامه ای (ابریشمی و پنبه ای)، کتانی، کنفی، کاموایی، نایلونی، پولیستری، ریونی، لمه ای، نخ های کوبلن دوزی و مِز، همچنین نخ های صددرصد فلزی مانند نقده (زری) و نخ های کتانی و ابریشمی با روکش فلزی (گلابتون) هر کدام مصرف متفاوتی دارد که اگر درست به کار گرفته شود،‌ می تواند آثار ماندگار و زیبایی را پدید آورد.
انواع نخ در بازار
نخ پنبه:
نخ پنبه یکی از انواع نخ ها است که بیشترین استفاده را در خیاطی دارد. نخ پنبه در بازار بسیار دیده می شود. از این نخ ها جهت کوک زدن و رویه دوزی استفاده می شود. امروزه الیاف پنبه پرکاربردترین الیاف به کار رفته در صنعت پوشاک است.
نخ پنبه پرکاربردترین و مهم ترین نخ در صنعت نساجی است. الیاف پنبه از جذب رطوبت بالایی برخوردار است، پوشیدن لباس هایی که از نخ پنبه درست شده اند بسیار راحت است.
نخ ابریشم:
این نخ ها در حقیقت طی مراحل شیمیایی از ماده شیمیایی سلولز تهیه می شوند و چون دارای ظاهری براق و یکنواخت مانند ابریشم طبیعی هستند در صنعت و تجارت بنام ابریشم مصنوعی و یا ویسکوزریون معروف هستند این نخ ها بصورت عمامه یا بوبین با تاب زیاد تهیه می شوند و برای انواع حاشیه دوزی و سایر موارد بسته به طرح از آنها استفاده می شود.
نخ های ابریشمی که امروزه در کار گلدوزی ارائه می شوند بصورت ابریشم خام برای گلدوزی های دستی که بصورت کلاف و قرقره ارایه می شودو ابریشم های تابیده برای گدوزی ماشینی هستند دسته ای از آنها تاب خیلی زیاد دارند که به اسم زنجیره ای معروفند این نوع نخ ها استحکام کمی دارند.
نخ فاستونی یا پشمی:
نخ های پشمی جزئی از نخ هایی با الیاف های طبیعی حیوانی هستند. نخ‌ پشمی دارای ضخامتی بیش از حد معمول هستند و برای تهیه آن ها از موادی مانند پشم، کرک و مخلوط پشم و پلی استر استفاده می شود.
نخ فاستونی یا پشمی برای برجسته ‌دوزی بر روی پارچه‌ های پشمی و هر نوع پارچه ضخیم دیگر به کار می رود. هنگام کار با نخ های ضخیم فاستونی باید مراقب باشید تا باعث کشیدگی و جمع شدگی پارچه نشود.
نخ های فلزی:
گروه دیگری از نخ های تزیینی وجود دارد که معمولا برای تزیینات لباس و گلدوزی از آن ها استفاده می شود. این نخ ها به دلیل ظاهر بسیار براق و مواد اولیه آن که از فلز های نقره ای و طلایی است به نخ نقره، گلابتون، بلورسنت یا فلز معروف هستند. عمده استفاده از نخ فلز برای کارهای دست است.
نخ سر کیسه دوزی:
یکی از نخ هایی که بصورت تخصصی مورد استفاده قرار می گیرد نخ های سرکیسه دوزی است. همانطور که از نام آن پیداست، از این نخ ها برای دوخت سرکیسه ها استفاده می شود. معمولا در کارخانه های تولید برنج، گندم، گچ، سیمان و ... از دستگاه سرکیسه دوزی استفاده می کنند که این دستگاه ها برای دوخت نیاز به نخ سرکیسه دوزی دارند. نخ سرکیسه دوزی در دو نوع جنس پلی پروپلین یا پپه و همچنین پلی استر موجود است.
نمره نخ: منظور از نمره نخ ظرافت آن می باشد که معمولا روی بسته نخ ذکر می شود. نمره نخ بر حسب وزن در واحد طول آن و یا طول در واحد وزن آن اندازه گیری می شود و با اعداد 60 ـ 40 ـ 30 ـ 20 و ... بیان می شود هنگام خرید نخ بسته به نوع کار باید به نمره آن توجه داشته و نخ ظریف یا ضخیم مناسب با کار تهیه نمایید
در واحد های تولیدی نخ ها را با نام های دِنییِر (معادل هر 9000 متر با وزن 9 گرم )، تتکس ( هر 1000 متر با وزن 1 گرم ) و متریک ( اندازه متر بر اساس وزن ) می شناسند.
موارد استفاده و کاربردهای انواع نخ :
کاربرد نخ های طبیعی
یکی از انواع نخ طبیعی همانطور که گفتیم ابریشم است. ابریشم در بسیاری از صنایع مانند بافت قالی و قالیچه، پارچه های گران قیمت، بافت فرش و گلیم مورد استفاده قرار می گیرد. بافت این محصولات با ابریشم باعث می شود، قیمت آنها بالا رفته و طبقه خاصی از جامعه بتوانند از آن خریداری کنند.
پشم، پنبه و کتان هم در دوخت و بافت لباس و پارچه های مختلف و همچنین فرش، قالی و صنایع دستی مانند گلیم و پته و بسیاری دیگر مورد استفاده قرار می گیرند. به نسبت ابریشم، کتان و پنبه و همینطور پشم قیمت کمتری داشته برای همین برای دوخت و بافت انواع محصولات از این انواع نخ طبیعی به وفور استفاده می شود.
کاربرد نخ ابریشم
نخ ابریشم به دو صورت ابریشم مصنوعی و ابریشم طبیعی دسته بندی می شود. ابریشم طبیعی را از کرم ابریشم تهیه می کنند و ابریشن مصنوعی را با نام ویسکوزین می شناسند. این نخ برای دوخت لباس نازک و ابریشمی و لباس های مجلسی استفاده می شود. همچنین به دلیل آن که نخ ابریشم دارای ظرافت خاصی است از آن برای دوخت موقت هم استفاده می کنند، زیرا هیچ گونه اثری روی پارچه به جا نمی گذارد.
کاربرد نخ متالیک
نخ متالیک برای ایجاد جلوه های تزیینی و انواع گلدوزی ها مورد استفاده قرار می گیرد. نخ متالیک نیاز به سوزن چرخ مخصوص دارد و جنس این نخ صد در صد پلی استر می باشد. 
کاربرد نخ قیطان
این نخ از جنس پنبه ضخیم و بعصورت کش نازک و بویین است که برای ایجاد انواع چین روی لباس کاربرد دارد.
کاربرد نخ ریون
این نوع نخ در صنعت گلدوزی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
نخ پشمی، مناسب برای لباس گرم زمستانی
نخ های پشمی از استحکام بالایی بر خوردارند و جز نخ های ضخیم شناخته می شوند و از آن ها برای دوخت پارچه های کلفت استفاده می شود. نخ های پشمی برای پارچه های نازک و گلدوزی مناسب نیستند. نخ های پشمی به دلیل خاصیتی که دارند از هم گسسته می شوند پس برای گلدوزی، نازک دوزی، دوخت پارچه های نازک اصلا پیشنهاد نمی شود.
نخ های پشمی ظرافت و لطافت ندارند، به دلیل ضخیم بودن نخ پشمی می تواند هوا و گرما را در خود نگه دارد. دلیل اصلی که روستاییان و عشایر از پشم حیوانات نخ ریسیده و لباس های گرم زمستانی درست می کنند ضخیم بودن نخ پشمی است.
الیاف پشم وزن زیادی دارد و به خاطر ویژگی های فوق دارای طرفداران زیادی در صنایع مختلف است.
کاربرد نخ نامرئی چیست ؟
نخ های نامرئی نوعی نخ نایلونی هستند که برای جواهردوزی های لباس بسیار کاربرد دارد. چنانچه قصد دارید بخش رویه کار خود را به نحوی بدوزید که دوخت در آن مشخص نباشد می ‌توانید از انواع نخ نامرئی استفاده کنید.
استفاده از نخ های ظریف نامرئی در دوخت لباس عروس و سنگ دوزی های روی آن بسیار رایج است.
کاربرد نخ قلاب بافی
نخ قلاب بافی برای انواع دوخت های دستی مانند قلاب بافی، گلدوزی، رودوزی، کاور دوزی، دوخت های تزئینی، رو دوزی کفش، ساخت دستبند و … به کار می رود. این نخ با نام های نخ ابریشم، نخ قلاب بافی، ابریشم نایلون، دوک، قلاب بافی، دوک نایلون، ابریشم قلاب بافی شناخته می شود.