بزرگنمايي:

آریا جوان - خانه‌نشینی گردشگران جهان به یک سال رسید، کشورها اما دست از رویابافی برنداشته‌اند، رقبای تازه نفس به میدان آمده‌اند و گردشگران را به ماجراجویی‌های مجازی دعوت کرده‌اند، اما ایران در این یک سال چه تصویری از خود نشان داده است؟ برخی می‌گویند آهنگ سکوت ایران در دنیای گردشگری آزاردهنده شده است.
ایسنا: عربستان، ازبکستان، عمان، امارات، جمهوری آذربایجان و ترکیه، از جمله کشورهای اطراف ما هستند که در تنفس یک ساله کرونا خود را از زوایه دیگری به گردشگران معرفی کرده‌اند و در فهرست انتظار سفرهای بعد از کووید قرار گرفته‌اند. توجیه ایران برای غیبت‌های بین‌المللی معمولا نداشتن بودجه تبلیغات است. معاون گردشگری هم این موضوع را تایید کرده است.
مدیرکل دفتر تبلیغات و بازاریابی گردشگری هم تقریبا چنین نظری دارد و در مخالفت با آن عده است که معتقدند ایران از تنفس کرونا برای ترمیم چهره خود در دنیای گردشگری بهره‌ای نبرده است. محمد قاسمی از تصمیم ایران برای حضور در نمایشگاه‌های مجازی آلمان و چین، پس از یک سال غیبت خبر می‌دهد و از دیدارهای مجازی ایران با مقامات گردشگری برخی کشورها و توافق‌های تازه برای تعامل بیشتر بعد از دوران کرونا، سخن می‌گوید.
تصویر ایران پیش از شیوع کرونا خدشه‌دار شده بود، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع در زمستان گردشگری برنامه ضربتی را آماده کرده بود تا آن زخم را ترمیم کند، برنامه‌ای که هرگز اجرا نشد. بهانه، شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های ستاد کرونا برای سفرهای بین‌المللی و داخلی بود. از سوی دیگر، بسیاری از فعالان گردشگری ایران خوش‌بین بودند درد جهانی کرونا، غم تنش‌های سیاسی را کم کند اما چنین نشد. بسیاری از کشورها اکنون، ایران را در زمره مقاصد پرخطر به لحاظ شیوع کرونا قرار دادند و ماجراجویی‌های رییس‌جمهور آمریکا در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس را پای ناامنی در ایران نوشته‌اند.
محمد قاسمی ـ مدیرکل دفتر تبلیغات و بازاریابی گردشگری ـ در پاسخ به این پرسش که چه کرده‌ایم تا این ذهنیت تغییر کند،می‌گوید: دستور کار اصلی ما این است که علاوه بر بازاریابی دهان به دهان (Word-of-mouth marketing)، در نمایشگاه‌های بین‌المللی معتبر و نشست‌های تخصصی با مقامات دولتی و خصوصی گردشگری کشورها حضور داشته باشیم؛ اولویت هم با کشورهای همسایه است.
وی اضافه می‌کند: قصد داریم تا جایی که می‌توانیم از شبکه‌های مجازی مثل ITB آلمان و حتی نمایشگاه گردشگری تهران برای تبلیغ ایران استفاده کنیم. در کنار آن نشست‌های دو جانبه مجازی را با مقامات گردشگری کشورها ترتیب داده‌ایم، مثلا با عمان و افغانستان که به نتایج خوبی رسیده‌ایم و قصد داریم سطح تعاملات با دو کشور را مشخصاً در حوزه گردشگری سلامت افزایش دهیم. جمهوری ارمنستان، ترکیه، عراق، چین، هند و دیگر کشورهای همسایه اهداف بعدی ما برای مذاکرات دو جانبه مجازی است که درخواست ایران با این کشورها مطرح شده. با بعضی از آن‌ها نشست تخصصی برگزار می‌کنیم و با برخی دیگر کمیته فنی مشترک تشکیل خواهیم داد.
قاسمی درباره تمرکز و اولویت بخشیدن به کشورهای همسایه برای بازاریابی و تبلیغات گردشگری، می‌گوید: نتیجه تحقیقات و مطالعات جدید نشان می‌دهد باور کشورها بر این است که با بازگشایی مرزها و عادی شدن رفت و آمد گردشگران، سفر به کشورهای همسایه، انتخاب مسیرها و اقامت‌های کوتاه در کنار فعالیت‌های اکوتوریستی، در اولویت نخست قرار خواهد گرفت.
قاسمی، انگیزه حضور در نمایشگاه مجازی آلمان را نیز معرفی مقصد ایران می‌داند و اظهار می‌کند: سعی کرده‌ایم حضور ایران در این نمایشگاه مهم به شکلی باشد که به عنوان مقصد سفر مطرح شود. آژانس‌هایی هم که قصد شرکت در نمایشگاه آلمان را دارند تحت نام و لوای ایران حضور پیدا می‌کنند. به هر حال این تجربه نخست ایران است، هرچند که نمایشگاه‌های مجازی در کل جهان موضوعی جدید است و خیلی از کشورها سابقه آن را نداشته‌اند. برای اینکه حضور منسجم و کم نقص‌تری داشته باشیم، براساس یافته‌های بدست آمده از ITB برلین، وبیناری را پیرامون چگونگی حضور در این رویداد مجازی با مشارکت جامعه گردشگری الکترونیک برگزار کردیم که تعداد قابل توجهی از صاحبان کسب و کارهای گردشگری کشور در آن حضور داشتند. این وبینار به طور تخصصی به تشریح انواع غرفه­‌های نمایشگاه، امکانات تبلیغاتی مختلف در یک نمایشگاه مجازی، شیوه‌های نوین بازاریابی برخط، روش‌های مذاکره در محیط مجازی، شبکه‌سازی با همتایان کاری و … پرداخت.
او معتقد است، علاوه بر حفظ تداوم حضور مستمر در مهمترین رویدادهای گردشگری دنیا و به یادآوری نام ایران در حافظه بازار جهانی گردشگری، مهمترین مزیت شرکت ایران در نمایشگاه‌های مجازی نظیر آلمان، اثر روانی مثبت آن است که نوعی خوش‌بینی نسبت به آینده را در سطح بین‌المللی القا می‌کند. به همین دلیل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تصمیم گرفت بودجه مربوط به حمایت از تشکل‌های حرفه‌ای بخش خصوصی را در این راه مصرف کند.
قاسمی می‌گوید: سال گذشته رقمی بالغ بر 900 میلیون تومان به جامعه تورگردانان ایران برای انجام تورهای آشناسازی و برگزاری نشست‌های B2B و هفته‌های گردشگری پرداخت شد اما با شرایطی که کرونا پیش آورد، امکان برگزاری چنین رویدادی وجود نداشت. بنابراین هماهنگی‌های لازم برای تغییر محل هزینه‌کرد آن به نمایشگاه‌های مجازی بعمل آمد که در نتیجه قرار شد با آن اعتبار در نمایشگاه‌های مجازی مثل آلمان شرکت کنیم.
او درباره محل هزینه‌کرد اعتباری که به مبلغ یک میلیارد و 600 میلیون تومان در اختیار انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران قرار گرفته است نیز توضیح می‌دهد: محل مصرف این بودجه‌ها مشخص است و بر اساس اعلام آمادگی انجمن مذکور سعی می‌کنیم در اولین فرصت آن را در قالب فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی برای معرفی ایران هزینه کنیم.
مدیرکل دفتر تبلیغات و بازاریابی گردشگری با اشاره به برنامه ایران برای حضور در نمایشگاه مجازی COTTM چین و بازاریابی و تبلیغاتِ با اولویت در این کشور، می‌گوید: این نمایشگاه همان‌طور که از نامش بر می‌آید ـ بازار سفر و گردشگری خروجی چین ـ با رویکرد اعزام گردشگران چینی برگزار می‌شود و از این حیث برای ایران بسیار مناسب است. در این نمایشگاه آژانس‌هایی حضور دارند که تخصصشان اجرای تور در خارج از کشور است و چه بهتر که ایران برای شرکت در نمایشگاه چین برنامه‌ریزی و هزینه کند. ما سعی می‌کنیم با استفاده از درس آموخته‌های حاصل از تجربه حضور در نمایشگاه آلمان و بهره‌برداری از نقاط قوت و ضعف مربوطه برای نمایشگاه چین، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی دقیق‌تری انجام دهیم.
قاسمی در پاسخ به این پرسش که با توجه به ضعف تبلیغات بین‌المللی و تولید محتوای گردشگری ایران، چه محتوایی مناسب با نمایشگاه‌های مجازی آماده شده که تصویر و هویت ایران را به درستی نشان دهد، می‌گوید: تفاوت عمده نمایشگاه‌های مجازی با فیزیکی در رویکرد آن‌ها است. نمایشگاه‌های مجازی بیشتر حالت B2B دارد، بنابراین توانمندی بخش خصوصی در آن مهمتر جلوه می‌کند. آن‌ها هستند که حسب موضوع و بر اساس همتاسازی محصولات خود با تقاضای بازار تولید محتوا می‌کنند. البته دفتر بازاریابی و تبلیغات گردشگری نیز محتواهای متعددی به شکل نسخ دیجیتالی اقلام تبلیغاتی، ویدیوها، کلیپ‌های کوتاه، تیزرها، موشن‌گرافی‌ها، انیمیشن‌ها و عکس‌هایی را موضوعات مختلف نظیر میراث جهانی، اکوتوریسم، گردشگری سلامت، گردشگری مذهبی و همچنین گردشگری هوشمندانه و مسؤولانه در همزیستی با کرونا آماده کرده است که آن‌ها را در فضای نمایشگاهی مورد به کار خواهد گرفت و اتفاقا یکی از انگیزه‌های ما برای راه‌اندازی کمپین «عید بهاره چین» در همین راستا و برای تولید و گردآوری محتوای چینی‌زبان بوده که در فضاهای مجازی و نمایشگاهی از آن‌ها استفاده شود. با این وجود، رویکرد اصلی نمایشگاه‌های مجازی مبتنی بر توانمندی بخش خصوصی است و لازم است آن‌ها قوی‌تر ظاهر شوند.