چاپ

آریا جوان - رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه ، در هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل ، از طرح جدید ترکیه برای شمال سوریه با عکس و نقشه پرده برداشت.

این طرح شامل منطقه ای امن به عمق 32 کیلومتر در شمال خاک سوریه و در مجاورت مرزهای جنوبی ترکیه و به طول 480 کیلومتر است، که در آن تاسیس 10 شهر و 140 روستا پیش بینی شده است و اینکه تا سه میلیون آواره سوری در ترکیه را در این منطقه ساکن کنند .
طرحی بلند پروازانه ای که علاوه بر اینکه تجاوز آشکار به خاک سوریه است در عمل مقابله با کردهای سوریه و حزب کردی پ.ی.د سوریه است که از نظر دولت ترکیه پ.ی.د همان پ.ک.ک دشمن دیرینه ترکهاست.
از سال 2014 و بعد از خروج ارتش سوریه در توافق با کردها از مناطق کردنشین سوریه اداره مناطق کردی شمال سوریه و سه کانتون کردی شمال این کشور شامل کانتون جزیزه، کوبانی و عفرین به صورت خودمختار توسط کردها و حزب پ.ی.د اداره می‌شد که بعدها تشکیلات اداره این نواحی برای کم شدن حساسیت ها به فداسیون دموکراتیک شمال سوریه یا کنفدارسیون شمال سوریه تغییر نام داد و کردها در تشکیلات اداری و نظامی خود اعراب و مسیحیان آشوری، سریانی و اقلیت‌های دیگر نیز به همکاری دعوت کردند .
برای ترکیه این همسایه جدید کُردی در مجاورت مرزهای جنوبی خود غیرقابل تحمل بود ، به خصوص آنکه بین کردهای سوریه و ترکیه هیچ مرز طبیعی مانند رودخانه ، کوه و دره وجود ندارد و در واقع خط راهن معروف به اکسپرس شرق که قرار بود قبل از جنگ جهانی اول بغداد را به آلمان متصل نماید ، معیار تعیین مرز بین ترکیه و فرانسه که بعد از جنگ جهانی اول سوریه تحت قیومت آن بود قرار گرفت و بعدها همین مرز مورد توافق ترکیه و سوریه بود و منشا مشکلات فراوان برای ترکیه.
کردهای ترکیه و سوریه دارای زبان و لهجه مشترک و هویت‌های عشیره‌ای مشترک و پیوندهای تاریخی طولانی هستند و همچنین بسیاری از کردهای سوریه مهاجرینی هستند که از ترکیه وارد سوریه شده اند و در جامعه سوری امتزاج یافته اند .
ترکیه در اولین واکنش به همسایه جدید خودمختار خود به همراه ارتش آزاد متحد خود دست به عملیات بر علیه کردها در خاک سوریه زد و با تحول جدید، ترکیه نواحی غرب رودخانه فرات را که شامل کانتون عفرین و بخش بزرگی از کانتون کوبانی بود، طی دو عملیات "سپر فرات" در سال 2016 و "شاخه زیتون" در سال 2018 به اشغال خود درآورد و عملاً بخش بزرگی از این دو کانتون در تصرف ترکیه و نیروهای تحت حمایت ترکیه قرار گرفت که شامل شهرهای مهم عفرین، جرابلس و الباب می‌شود که این نواحی چهار هزار کلیومتر مربع از خاک سوریه را در بر میگیرد ،در غرب فرات تنها شهر مهم کردی که هنوز توسط ترکیه سقوط نکرده شهر مهم و استراتژیک منبح میباشد که طبق توافقی که بین پ.ی.د و ارتش سوریه و نیروهای روسی انجام گرفت، با ورود نیروهای نظامی سوریه به شهر منبج از سقوط این شهر جلوگیری شد.
اما ترکیه نسبت مناطق شرق فرات نیز حساس و نگران است ، مناطقی سرشار از منابع نفتی و گازی و منطقه ای حاصل خیز در کانتون جزیره یا استان حسکه سوریه و ترکیه بارها نسبت به تهدید کردها در این منطقه اقدام کرده و اگر حمله ای نیز تاکنون از سمت ترکیه صورت نگرفته به خاطر آمریکا و میانجی گری این کشور بوده است که پ.ی.د به عنوان متحد آمریکا در حمله به نیروهای داعش در سوریه در این سالها عمل نموده است .
به هر حال دولت اردوغان در خود ترکیه نیز برای روشن شدن وضعیت این مناطق تحت فشار است ، به عنوان مثال دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی ترکیه ( MHP) و بزرگترین متحد حزب عدالت و توسعه در مجلس ترکیه ، با انتقاد شدید از سیاست های دولت خواستار به آتش کشیده شدن شرق فرات و تاسیس منطقه حائل امنیتی به عمق 30 کلیومتر شده است .
ترکها از حضور پ.ک.ک در شمال سوریه خاطراتی خوبی در یاد ندارند که در زمان حافظ اسد ، اسد بزرگ از پ.ک.ک و عبدالله اوجلان رهبر آن به عنوان کارت بازی کُردی در روابط و اختلافات خود با ترکیه استفاده میکرد و برای سالها و تا قرارداد آدنا در سال 1998 دهها حمله از شمال سوریه بر علیه ترکیه توسط پ.ک.ک صورت گرفت .
نکته ای دیگر در مورد طرح کمربند عربی که توسط اردوغان در سازمان ملل مطرح شد این است که این طرح ، طرح جدیدی نیست و در واقع این طرح در ابتدا در سال 1963 توسط ستوان "محمد طلب الهلال "رئیس سرویس مخفی سوریه در حسکه پیشنهاد شده بود که از شهر سرکانی (راس العین ) در غرب آغاز و به طول 280 کلیومتر و عمق 10 الی 15 کلیومتر در جوار مرز ترکیه ادامه یافته و به مرزهای عراق در شرق ختم میشد و در این طرح اعراب جایگزین 140 هزار کُرد در 332 روستای این مناطق میشدند . که این طرح با روی کار آمدن حافظ اسد در سوریه در سال 1970 به طور کامل شکل نگرفت.
به نظر می‌آید طرح اردوغان فقط طرحی در قالب نقشه و طرح باقی بماند و هیچکدام از بازیگران منطقه ای مانند ایران و سوریه و نه بازیگران فرا منطقه ای همچون روسیه و آمریکا موافق با اجرای چنین طرحی در شمال سوریه نباشند که قطعا گره ژئوپلتیک شمال سوریه را این طرح و اجرای چنین طرحهای کورتر خواهد کرد و ترکیه باید نسبت به مسئله شمال سوریه واقع بینانه رفتار نماید، حتی ممکن است چنین طرح هایی موجب ورود ارتش سوریه و متحدانش در درگیرهای نظامی شمال سوریه به منظورحفظ تمامیت ارضی خاک سوریه شود .
23 /310 310