آریا جوان - باستان‌شناسان در جریان کاوش‌های سال 2019 در شهر تاریخی قیصریه فلسطین، یک ظرف برنزی حاوی 24 سکه نادر از قرن یازدهم متعلق به امپراتوری بیزانس و خلافت فاطمی را کشف کردند. همراه با این سکه‌ها، یک گوشواره طلا نیز در ظرف قرار داشت که بین دو سنگ در کنار یک چاه در خانه‌ای از دوره اسلامی پنهان شده بود.
به گزارش فرادید، این سکه‌ها ارزش بسیار بالایی دارند. مجموعه شامل 18 دینار فاطمی از طلای 24 عیار، پنج سکه از امپراتور بیزانس میکائیل هفتم (1071–1078 میلادی) و یک سکه از رومانوس سوم (1028–1034 میلادی) است. این ترکیب غیرمعمول از سکه‌های با ارزش بالا نشان می‌دهد که فردی که این گنج را دفن کرده، احتمالاً تاجر بوده است.
این نوع سکه‌ها برای معاملات کلان استفاده می‌شدند، نه به‌عنوان پول رایج روزمره. این سکه‌ها در قیصریه در گردش نبودند و حتی در دیگر مناطق نیز به‌ندرت استفاده می‌شدند. سکه‌های بیزانسی تقریباً هرگز از مرزهای امپراتوری خارج نمی‌شدند و تنها تعداد کمی از آن‌ها پیش‌تر در فلسطین یافت شده بودند.
حتی ظرف برنزی که گنج در آن دفن شده بود نیز ارزشمند و خاص بود. معمولاً گنج‌ها در پارچه یا ظروف سفالی پیچیده و دفن می‌شدند، اما این ظرف برنزی به‌تنهایی ارزش قابل‌توجهی داشت. شواهدی وجود دارد که این ظرف زمانی درپوش برنزی متناسبی داشته، اما هنگام مخفی شدن با تکه‌ای سرامیکی بسته شده بود.
بر اساس بازه زمانی سکه‌ها و ترکیب سکه‌های فاطمی و بیزانسی، باستان‌شناسان معتقدند این کوزه در اواخر دوره اسلامی، در زمان جنگ‌های صلیبی اول در اواخر قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم دفن شده است. بالدوین اول، پادشاه اورشلیم، در ژوئیه 1100 تاج‌گذاری کرد و به‌سرعت شهرهای بیشتری را تحت کنترل خود درآورد.
قیصریه در 17 مه 1101 فتح شد. این شهر که توسط هرود تأسیس شده بود، در دوره‌های رومی، بیزانسی و خلافت اسلامی اهمیت داشت و مرکزی پررونق برای تجارت با چشمه‌ها و باغ‌های عمومی بود. هنگامی که صلیبیون شهر را فتح کردند، اکثریت جمعیت آن مسلمان بودند و بسیاری از آن‌ها برای فرار از قتل عام از شهر گریختند.
بر اساس گزارش‌های تاریخی، بیشتر ساکنان قیصریه توسط ارتش بالدوین اول، پادشاه اورشلیم، قتل‌عام شدند. باستان‌شناسان می‌گویند: «این گنج گواهی خاموش بر یکی از دراماتیک‌ترین رویدادهای تاریخ قیصریه است: فتح خشونت‌بار شهر توسط صلیبیون. در این میان یک نفر ثروتش را پنهان کرده است به امید اینکه روزی بازگردد، اما هرگز بازنگشته است.»
آن‌ها افزودند: «به احتمال زیاد صاحب گنج و خانواده‌اش در قتل‌عام جان باخته‌اند یا به بردگی فروخته شده‌اند و نتوانسته‌اند گنج خود را بازیابی کنند.»
