بزرگنمايي:

آریا جوان-

با فرود کاوشگر ناسابا نام «استقامت» (Perseverance rover) بر روی مریخ، حالا ایالات‌متحده آمریکا تنها کشوری است که توانسته با موفقیت روی سیاره سرخ فرود بیاید، این درحالی‌ است که فضاپیماهای چین و امارات متحده‌عربی نیز اخیرا وارد مدار مریخ شده‌اند. پس از پایان جنگ سرد، در 50سال گذشته رقابت‌های فضایی به اوج خود رسیده است و دولت‌ها و مشاغل خصوصی برنامه‌های فضایی جاه‌طلبانه‌ای را آغاز کرده‌اند.

اما سوال این است که ایالات‌متحده تا چه زمانی می‌تواند رهبر اکتشافات فضایی باقی بماند؟ در آخرین پادکست مجله «نیویورکر»، آدام‌من، نویسنده بخش فیزیک و کاوش‌های فضایی، در این‌باره توضیح می‌دهد: در طول تاریخ کاوش‌های فضایی، روبات‌هایی که قصد فرود بر مریخ را داشته‌اند، با حوادث زیادی مواجه شده‌اند. ناسا تنها سازمانی‌ است که توانسته است 5فرود موفقیت‌آمیز بر مریخ داشته باشد. کشور روسیه در دو تلاش ناموفق سعی کرد به مریخ بنشیند.

ریتانیا هم از این رقابت‌ها غافل نماند و کاوشگر خود را به سطح مریخ رساند، اما پس از فرود این کاوشگر، از کار افتاد و بی‌فایده ماند. البته پیش از فرود کاوشگر «استقامت» نیز بسیاری از متخصصان معتقد بودند که احتمال فرود موفق این کاوشگر فقط 30 تا 50درصد است، با این‌حال این کاوشگر توانست با موفقیت بر مریخ فرود آید و تجهیزات و دوربین‌های بسیار پیشرفته را به این سیاره برساند. اما آنچه این کاوشگر ناسا را از کاوشگرهای قبلی متمایز می‌کند، توانایی آن در نمونه‌برداری از عمق سیاره مریخ است.

این نمونه‌ها احتمالا تا 5 یا 10سال دیگر به زمین می‌رسند، با این‌حال تصور اینکه فرود موفق «استقامت»، انسان‌ها را به زندگی در مریخ نزدیک‌‌تر کرده است، اغراق‌شده به‌نظر می‌رسد. این فرضیات با ادعای ایلان‌ماسک، مدیرعامل «اسپیس‌ایکس»، تقویت شده است. او می‌گوید تا سال2024 یک فضانورد را به مریخ خواهد فرستاد. البته ماسک عادت دارد درمورد تعیین زمان عملی‌ شدن پروژه‌هایش، خوش‌بینانه فکر کند. فرستادن انسان‌ها به مریخ یک اقدام بسیار بزرگ، پیچیده و هزینه‌بر است.

موضوع فقط به فضاپیماها ختم نمی‌شود؛ باید زندگی انسان‌ها را در مریخ شبیه‌سازی کرد، فضانوردان را از لحاظ روانی آماده کرد و از همه مهم‌تر باید این حقیقت را پذیرفت که این کاری‌ است که انسان‌ها تابه‌حال انجام نداده‌اند، بنابراین باید همه شرایط را درنظر گرفت و این واقعا زمان‌بر خواهد بود. با این اوصاف بعید به نظر می‌رسد که «اسپیس‌ایکس» به‌تنهایی از پس آن برآید. اگر قرار باشد در سال‌های آینده چنین اتفاقی رخ دهد، احتمالا ناسا و شرکت‌های فضایی دیگر دنیا در آن دخیل خواهند بود و شرکت‌های دخیل، شاید همگی آمریکایی نباشند.

آژانس‌های فضایی چینی در سال‌های گذشته به اهدافی رسیده‌اند که پیش از آن فقط ناسا قادر به انجام آن بوده است. کاوش‌های چینی‌ها در دورترین نقاط ماه که پیش از این هرگز کشف نشده بودند، بسیار شگفت‌آور است. هم‌اکنون شرکت‌های فضایی چینی، رهبری ناسا و درواقع رهبری کشور آمریکا در حوزه کاوش‌های فضایی را به چالش کشیده‌اند. در این بین، متخصصان فضایی آمریکا با همتایان خود در چین در ارتباط نیستند، بنابراین آمریکایی‌ها دقیقا نمی‌دانند که برنامه‌های فضایی چین چیست و به کجا خواهد رسید. شاید از منظر سیاسی این ارتباط نداشتن به‌صورت یک فضای رقابتی دریافت شود، اما دربین متخصصان این حوزه، خبری از حس رقابت‌جویی با چینی‌ها دیده نمی‌شود.

موضوع دیگری که شاید موفقیت‌های فضایی را به رقابتی سیاسی تبدیل کند، مربوط به ماهواره‌ها و حوزه‌های اطلاعاتی است. در زمان دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، بخشی به نام «نیروهای فضایی» به فهرست نیروهای ارتش آمریکا اضافه شد که در آن زمان، بسیاری آن را از دیگر سیاست‌های مضحک و قلدرمآبانه ترامپ به حساب آوردند، با این‌حال هنگامی که جو بایدن، رئیس‌جمهور جدید آمریکا، بر سر کار آمد، برای لغو این بخش اقدامی نکرد و تصمیم به حفظ آن گرفت.

این موضوع پیش از این نیز از منظر اطلاعاتی برای آمریکا بسیار اهمیت داشت، زیرا روسیه و چین نیز ماهواره‌های اطلاعاتی خود را در مدار زمین مستقر کرده بودند، با این‌حال مسئولیت رسیدگی به آن، مربوط به بخشی از نیروهای هوایی ارتش بود، اما ترامپ این بخش را مجزا کرد، بنابراین ممکن است باوجود ماهواره‌هایی که بر قدرت دارندگانشان بر روی زمین تأثیر می‌گذارند، فضا نیز به میدان جنگی تبدیل شود.

ما انسان‌ها که همیشه بهشت را جایی در آسمان‌ها تصور کرده‌ایم، تمایلمان برای فتح فضا کاهش پیدا نخواهد کرد، اما باید امیدوار باشیم که بازی‌های سیاسی زمین به این فضایی که برای بسیاری از ما نقطه امید و آرزوهایمان بوده است، کشیده نشود. ما با لحظه‌ای نگاه‌ کردن به پهنای آسمان از دغدغه‌های زمینی خود فارغ می‌شویم و اگر رقابت‌ها و درگیری‌ها به آن ورطه نیز نفوذ کند، تنها دلگرمی‌مان از بین خواهد رفت.