بزرگنمايي:
آریا جوان-
مریخ گذشته‌ی عجیبی داشته و آخرین دستاورد‌های کاوشگران نشان می‌دهد که در گذشته، در سطح مریخ رودخانه‌ها و دریا‌های بزرگی وجود داشته است، اما اینکه واقعا چه بر سر این سیاره گذشته است، همچنان یکی از اهدافی‌شت که کاوشگران به دنبال آنند.
مریخ، سیاره‌ی سرخ منظومه شمسی، یکی از بحث برانگیزترین سیاره‌های منظومه شمسی است. شاید شباهت‌های زیادی که با سیاره خودمان دارد، باعث شده بیشتر توجه‌ها به این سیاره جلب شود و برخی آنرا سیاره‌ی دوم ما انسان‌ها در آینده‌ی نه چندان دور تلقی می‌کنند. از جهتی دیگر، مریخ گذشته‌ی عجیبی داشته و آخرین دستاورد‌های کاوشگران نشان می‌دهد که در گذشته، در سطح مریخ رودخانه‌ها و دریا‌های بزرگی وجود داشته است، اما اینکه واقعا چه بر سر این سیاره گذشته است، همچنان یکی از اهدافی‌شت که کاوشگران به دنبال آنند.
مریخ چهارمین سیاره منظومه شمسی از خورشید است. این سیاره علاوه بر مریخ به نام سیاره سرخ هم نامیده میشود که دلیل آن سطح قرمز آن است. مریخ یک سیاره صخره‌ای با اتمسفری نازک است. سطح این سیاره دارای مشخصات زمین‌شناختی مشابهی به کره زمین و قمر آن، ماه است از قبیل آتش‌فشان، صحرا، دره، کوه. این سیاره دارای مرتفع‌ترین بلندی منظومه شمسی است: کوه الیمپیوس با 28 کیلومتر ارتفاع، معادل سه‌برابر ارتفاع کوه اورست.
تا پیش از اعزام مراینر 4 به مریخ، گمان می‌رفت که آب به حالت مایع در سطح این سیاره وجود دارد. این نظریه بر پایه تغییرات دوره‌ای در تاریک و روشن بودن رنگ لکه‌های موجود در سطح مریخ ارائه شده بود.
در آن هنگام گمان می‌رفت که تاریک و روشن بودن سطح مریخ به خاطر وجود دریا‌ها و قاره‌ها است.
برخی دیگر حتی بر این باور بودند که این روشن و تاریک بودن رنگ سطح مریخ به خاطر وجود کانال‌های انقال آب است. بعد‌ها ثابت شد این خطور اصلا وجود خارجی ندارند و دلیل مشاهده آن‌ها خطای دید اعلام شد. با همه این‌ها، مریخ هنوز پس از زمین محتمل‌ترین سیاره برای داشتن آب و حتی حیات به شمار می‌رود.
از آنجا که دیدن مریخ با چشم غیر مسلح برای هزاران سال امکان پذیر بوده، تقریبا ناممکن است که بگوییم چه کسی اولین کاشف مریخ بوده است. در سال 1609 گالیلئو گالیله اخترشناس ایتالیایی مریخ را با یک تلسکوپ اولیه روئیت کرد تا عنوان پدر مشاهدت نجومی را به خود اختصاص دهد. اخترشناس آلمانی کریستین هایگنز با استفاده از یک تلسکوپ پیشرفته در سال 1659 تصویری از مریخ را ترسیم کرد.
در سال 2014 مریخ نورد کنجکاوی مقادیر اندکی از گاز متان در مریخ پیدا کرد. در همان روز‌ها دانشمندان ناسا بیان کردند که: «این نمی‌تواند نشانی از حیات و یا حضور اتفاقی گاز متان در جو مریخ محسوب شود، اما می‌تواند به عنوان نشانه‌هایی از حیات در گذشته‌های بسیار دور این سیاره قلمداد گردد.»
ناسا برنامه دارد که تا سال 2030 یک ایستگاه مستقل از زمین در مریخ بنا کند. ناسا میگوید: به مانند برنامه آپولو، در این سفر ما کلیه نیازمندی‌های نوع بشر را به همراه خواهیم داشت، اما این بار بر خلاف آپولو ما برای ماندن میرویم.
در دهه‌های پیش رو ناسا قدم‌هایی را در جهت تاسیس یک ایستگاه انسانی در جایی فراتر از زمین خواهد برداشت.
10 حقیقت درباره سیاره سرخ
✓ درسال 1354 شمسی ناسا دو فضاپیما وایکینگ 1 و 2 را به منظور مطالعه سطح مریخ به سوی این سیاره پرتاب کرد. در روز سه شنبه 29 تیر 1355 وایکینگ 1 نخستین تصویر از سطح مریخ را ثبت و به زمین مخابره کرد.
✓ مریخ به سیاره سرخ معروف است، زیرا خاک مریخ حاوی مقادیر زیادی اکسید آهن است که باعث میشود این سیاره مایل به رنگ قرمز دیده شود.
✓ قطر مریخ (6779 کیلومتر) تقریبا نصف قطر زمین (12742 کیلومتر) است.
✓ خلاف غروب‌های زمینی، غروب‌های مریخ آبی رنگ است. علت این امر، پخش نور توسط ریزگرد‌های جو مریخ است.
✓ مدار سیاره مریخ نسبت به صفحه مداری زمین 1.85 درجه انحراف دارد. به همین دلیل گاهی اوقات قطب شمال مریخ و گاهی اوقات قطب جنوب آن را می‌بینیم.
✓ محور چرخش مریخ به دور خودش مانند زمین، نسبت به صفحه مداری انحراف دارد و در مریخ هم شاهد تغییر فصل هستیم. این انحراف محور برای زمین 23.4 درجه و برای مریخ 25.19 درجه است.
✓ مریخ مانند زمین در قطب هایش کلاهک یخی دارد. در قطب‌های مریخ مقادیر زیادی آب یخ زده وجود دارد.
✓ مریخ دارای دو قمر کوچک سیب زمینی شکل به نام‌های فوبوس و دیموس است. نویسنده ایرلندی جاناتان سوویفت در کتاب سفر‌های گالیور درباره دو قمر برای مریخ نوشته است. 151 سال بعد، آساف هال، منجم آمریکایی دو قمر فوبوس و دیموس را کشف می‌کند. به افتخار سوییفت بسیاری از عوارض سطحی فوبوس بر اساس نام مکان‌ها و اشخاص داستان سفر‌های گالیور نام گذاری شده است.
✓ مریخ تقریبا هر 2 سال و 2 ماه به مقابله (بهترین وضعیت رصدی) می‌رسد؛ به طور دقیق هر 779.94 روز.
✓ مریخ میزبان بلندترین قله منظومه شمسی، کوه آتشفشانی المپوس به ارتفاه 25 کیلومتر و طولانی‌ترین و عمیق‌ترین دره منظومه شمسی، دره مارینر به طول 4 هزار کیلومتر و عمق 7 کیلومتر است.
بزرگ‌ترین تنگه (کنیون) منظومه شمسی هم با نام والس مراینر در این سیاره قرار دارد. علاوه بر این تشابهات زمین‌شناختی بازه‌های زمانی چرخشی و دوره‌های فصلی این سیاره هم شبیه به وضعیت موجود در زمین است.