بزرگنمايي:

آریا جوان - یکی از اختلال‌های روان‌شناختی شایع در نیروهای نظامی در حال خدمت یا کهنه‌سربازان یا رزمندگان، اختلال استرس پس از ضربه یا PTSD است. این اختلال روانی، مجموعه ای از نشانگان مستمر و مکرر است که پس از تجربه یا مشاهده یک رویداد آسیب‌زا روی می‌دهد. این رویداد می‌تواند پس از حضور در جنگ و جبهه، تجاوز جنسی، بدرفتاری با کودکان، سوانح هوایی و جاده‌ای و ... به وجود آید.
یکی از روش‌های درمانی که در دو دهه اخیر برای این اختلال روانی مطرح می‌شود، درمان فراشناختی است. این رویکرد درمانی فرض می‌کند که مشکلات روان‌شناختی نتیجه نگرش‌های تحریف‌شده و نادرست فرد نسبت به خود و جهان است و معتقد است که مشکلات افراد، نتیجه سبک تفکر انعطاف‌ناپذیر و تکراری در واکنش به افکار، احساسات و باورهای منفی است.
با توجه به میزان شیوع نسبتا بالای PTSD و اختلال‌های همراه با آن مثل افسردگی و اضطراب در بین کارکنان نظامی، پژوهشگران با انجام مطالعه‌ای، اثربخشی شیوه درمان فرا شناختی را در درمان جانبازان جنگ با اختلال PTSD مزمن و علائم اضطراب و افسردگی، بررسی کردند.
این مطالعه به روش نیمه تجربی با گروه کنترل، به صورت پیش‌آزمون و پس‌آزمون با پیگیری سه ماهه روی 57 نفر از جانبازان مراجعه‌کننده به برخی بخش‌های روان‌پزشکی بیمارستان‌های نظامی شهر تهران اجرا شد.
برای انجام این مطالعه 17 نفر به گروه دریافت‌کننده درمان فراشناختی، 17 نفر به گروه دریافت‌کننده مواجهه‌درمانی طولانی‌مدت و تعداد 22 نفر به گروه کنترل به صورت تصادفی تقسیم و بررسی شدند.
بررسی‌های این مطالعه نشان داد که افراد مورد مداوا در هر دو مداخله درمان فراشناختی و مواجهه‌درمانی طولانی‌مدت با گروه کنترل تفاوت معناداری داشتند.
بر اساس نتایج این مطالعه می‌توان گفت که درمان فراشناختی هم می‌تواند به عنوان یکی از مداخلات درمانی اثربخش جدید در حوزه PTSD مزمن ناشی از جنگ در کنار سایر درمان‌های روان‌شناختی PTSD مثل مواجهه‌درمانی طولانی‌مدت مطرح باشد.
در انجام این پژوهش، امیرحسین راه‌نجات، سید حسین سلیمی، علی فتحی آشتیانی، بهنوش صبایان، پرویز دباغی، مهدی ربیعی، ارسیا تقوا، وحید دنیوی و هاله شاهد حق‌قدم؛ پژوهشگران دانشگاه‌های علوم پزشکی ارتش، بقیه‌الله اعظم (عج) و دانشگاه آزاد اسلامی ورامین، مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه اسفند ماه 1399 به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «مقایسه اثربخشی درمان فراشناختی و مواجهه‌سازی طولانی‌مدت بر کاهش علایم اضطراب و افسردگی در جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) مزمن ناشی از جنگ» در مجله طب نظامی، وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله منتشر شده است.