بزرگنمايي:

آریا جوان - عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا گفت: در سال‌های اخیر شاهد تخریب سنگ‌‎نگاره‌های مناطق مختلف استان همدان از جمله بزرگترین سنگ‌نگاره‌ ایران در منطقه ازندریان بوده‌ایم.
ایسنا: دکتر اسماعیل همتی‌ازندریانی، اظهار کرد: سال 93 درخواست طرح پژوهشی برای بررسی، شناسایی، ثبت و ضبط سنگ نگاره‌ها را ارائه دادیم که در آن زمان امکان‌پذیر نشد و ‌پس از انجام پژوهش‌هایی‌ تعدادی از آنها را در مجلات معتبر هنر صخره‌ای در قالب مقالات علمی منتشر کردیم.
وی ادامه داد: پس از آن کتابی با عنوان «سنگ‌نگاره‌های استان همدان» به قلم بنده و دکتر محمدی‌فر تألیف شد و اطلاعات و مشخصات آثار را به میراث فرهنگی ارائه کردیم که آنها را ثبت و ضبط کنند اما با توجه به مشکلات و محدودیت‌های میراث فرهنگی استان و بالا بودن حجم کار فعلا این کار عملیاتی نشده است.
سنگ نگاره‌ها برای حفاظت باید ثبت ملی شوند
همتی‌ازندریانی با اشاره به اینکه میراث فرهنگی پیگیر ثبت این آثار است، اضافه کرد: با توجه به تعداد بالای سنگ‌نگاره‌ها این آثار نیاز به توجه ویژه‌ای دارند و باید همه به صورت مشخص ثبت و ضبط شوند و تا زمانی که ثبت ملی نشده‌اند به‌طور طبیعی شناسه و پلاکی ندارد و در معرض تخریب و نابودی توسط افراد هستند.
این باستان‌شناس با تأکید بر لزوم‌ فرهنگسازی و آگاه‌سازی این موضوع برای مردم، تصریح کرد: به عنوان مثال مردم نقش‌های این سنگ‌نگاره‌ها را نشانه گنج می‌دانند و اگر اطلاعات درستی داشته باشند با این آثار با خشونت و با دید حفاری گنج با آنها برخورد نمی‌کنند.
وی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر بخشی از این سنگ‌نگاره‌ها تخریب شده است، ادامه داد: علاوه بر نمونه تخریب شده در ازندریان، سنگ‌نگاره دیگری بین ازندریان و روستای هنجین که نقش گرز به دستان سوار بر اسب است را داریم که صحنه‌های پهلوانی و اسطوره‌ای است و یک شاهکار محسوب می‌شود و متأسفانه اخیرا تخریب شده است.
سنگ نگاره‌ها در کنار معادن و در معرض تخریب هستند
همتی‌ازندریانی با بیان اینکه بهترین کاری که می‌توان برای این سنگ‌نگاره‌ها انجام داد مستندنگاری دقیق، تهیه کدهای Gps و جمع‌آوری اطلاعات دقیق آنهاست، مطرح کرد: بسیاری از این آثار در مناطقی قرار دارند که رگه‌های سنگ سیلیس در کنارشان قرار دارد و جزو محدوده‌های ممنوع نیستند و به آنها مجوز معدن داده می‌شود بنابراین آثار به راحتی تخریب می‌شوند.
وی درباره قدمت این سنگ نگاره‌ها، گفت: تاکنون در ایران هیچ‌گونه تاریخ‌گذاری دقیقی روی این آثار انجام نشده است، علاوه بر این دو نوع تاریخ‌گذاری داریم یکی تاریخ‌گذاری مطلق که بر اساس روش‌های آزمایشگاهی است و دیگری تاریخ‌گذاری نسبی است.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: در مورد این سنگ‌نگاره‌ها تاریخ‌گذاری مطلق انجام نشده است و محدودیت‌های تکنیکی و تکنولوژیکی در این زمینه وجود دارد بنابراین نمی‌توان تاریخ‌گذاری دقیق، مطلق و علمی انجام داد اما بر اساس شواهد موجود امکان تاریخ‌گذاری نسبی وجود دارد.
قدمت سنگ نگاره‌های همدان به هزاره پنجم پیش از میلاد برمی‌گردد
همتی‌ازندریانی با بیان اینکه در استان همدان سنگ نگاره‌هایی از هزاره پنجم پیش از میلاد تا دوره معاصر وجود دارد، گفت: به عنوان مثال نمونه‌هایی از نقوش در استان موجود است که اسب زین ندارد و نشان می‌دهد مربوط به پیش از دوره ساسانی و اشکانی است، همچنین نمونه‌هایی که در نزدیکی روستای علی‌آباد دمق وجود دارد که مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد و شبیه نمونه‌های سیلک کاشان است و قدمت چند هزار ساله آنها را نشان می‌دهد.
این باستان‌شناس با تأکید بر اینکه این سنگ‌نگاره‌ها تقریبا در طیف وسیعی از استان همدان وجود دارد، یادآور شد: به عنوان مثال در نزدیکی منطقه حفاظت شده لشکردر، قشلاق، علی‌آباد در ملایر، ازندریان، روستای ارزانفود و مناطق اطراف همدان مثل دره‌های دیوین، دوستعلی، تاریک‌دره و شهرستان‌های بهار، کبودراهنگ و رزن این نوع آثار مشاهده می‌شود.
عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا در پایان اضافه کرد: تمرکز این آثار بیشتر در دره‌های میان کوهی رشته کوه الوند است که به دلیل خاصیت ییلاقی، دسترسی به منابع آب، پوشش گیاهی مناسب و شکارگاهی بودن آنهاست که شرایط مناسبی برای حضور حیوان در کنار انسان فراهم می‌کرده است.