آریا جوان - این بادگیر از جمله منحصربه فردترین بادگیرها در ایران و جهان قلمداد می‌شود که ساخت آن به دوره پهلوی اول می‌رسد و با وجود آنکه طی سال‌های گذشته با صرف اعتبار یک صد میلیو تومانی، بخش‌هایی از آن مورد مرمت قرار گرفته اما به حال خود رها شده و درحال نابودی است.
مشاهدات از این بنای تاریخی که از ابعاد مختلف در حال تخریب است، همانطور که در عکس های منتشر شده در این گزارش مشخص است، داخل این خانه به پاتوق معتادان و جولانگاهی برای مصرف موادمخدر یا سکونت کارتن خواب ها تبدیل شده و روشن کردن آتش در آن به بخش هایی از خانه نیز خسارت هایی وارد کرده است.

این بنای تاریخی محصور نیست و رهگذران براحتی می توانند وارد آن شوند و این درحالی است که در نوع خود منحصربه فرد به شمار می رود و نظیر ندارد. آنطور که در منابع مختلف قید شده این خانه متعلق به نخستین پزشک شهرستان سیرجان به نام مرحوم دکتر سیدعلی اصغر رضوی بوده که توسط معماری به نام سیدمحمد شجاعی و به تقلید از دودکش ها و هواکش های کشتی های قدیمی ساخته شده است.
این بادگیر در بلوار دکتر صادقی شهر سیرجان، کوچه حاج رشید قرار دارد.

میراث فرهنگی: مسئولیتی نداریم
وضعیت نابسامان این بنای تاریخی و تبدیل آن به پاتوق معتادان درحالی است که نبی‌الله جعفری رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان سیرجان می‌گوید مسئولیتی در این زمینه ندارد و شهرداری باید براساس مصوبات قبل و مسئولیت هایی که دارد، زمینه ساماندهی و حفاظت از این بنا را انجام می داده است.
وی توضیح داد: سال 1396 مبلغ یک میلیارد تومان اعتبار از معین اقتصادی منطقه (شرکت معدنی و صنعتی گل گهر) تامین و کار مرمت 10 بنای تاریخی هرکدام به مبلغ 100 میلیون تومان انجام شد.
جعفری افزود: بادگیر را که تا آن زمان جزو کوچه و پنهان بود با آن اعتبار از زیر خاک بیرون آوردیم و کار مرمت از پایین ساختمان انجام و تحویل شهرداری شد.
وی با بیان اینکه ساختار بنا را ما نجات و تحویل شهرداری دادیم بیان کرد: قرار بود فضاسازی محوطه توسط شهرداری انجام شود؛ در این زمینه مصوبه هم وجود دارد و قرار بود که زمین ها یا خانه های اطراف بادگیر تملک و فضای مبلمانی بادگیر با نظارت میراث، توسط شهرداری اجرا شود که انجام نشده است.
جعفری گفت: تنها یک ساختمان مقابل بنا که متعلق به خود شهرداری بود تخریب شد و دیگر فضاها رها شده است.
وی با بیان اینکه بنا به ورثه خانواده مجد رضوی تعلق دارد گفت: تا وقتی خود آقای رضوی زنده بود با ایشان ملاقات داشتیم و برخوردشان هم برای صیانت از بنا خوب بود؛ اما خود بنا نیز باید قانونا توسط شهرداری تملک شود.
جعفری گفت: حتی قرار بود در آن محدوده گذر فرهنگی که از قبل تعریف شده تا خیابان امام(ره) اجرا شود اما اجرای آن نیز هنوز باقی مانده است.
وی اضافه کرد: ساماندهی این بنای تاریخی همانند کاری که در حاشیه گنبد جبلیه سیرجان انجام و بوستان مناسبی کنار آن ایجاد شد که مورد استفاده مردم قرار می گیرد، بسیار ضرورت دارد.

مدیریت شهری: پول نداریم
رئیس شورای اسلامی شهر سیرجان نیز در این زمینه گفت که اجرای طرح های تملک و ساماندهی این بناهای تاریخی اعتبار نیاز دارد.
حسن خدامی با اشاره به مشکلات اعتباری شهرداری افزود: بودجه شهرداری سیرجان سال گذشته به میزان 457 میلیارد تومان بسته شد اما تنها 230 میلیارد تومان آن محقق شد و این درحالی است که اجرای طرح های تملک بناها اعتبار نیاز دارد.
وی تاکید کرد: طرح میراث فرهنگی بادگیر چپقی دارای تملک های فراوانی است و باید از بادگیر تا بازار به طول 500 متر طرح پیاده رو اجرا شود.

خدامی گفت: این تملک ها در بافت قدیمی شهر اعتبار بسیار نیاز دارد که آن را نمی توان محقق کرد.
وی تصریح کرد: مشکل به بی توجهی بر نمی گردد بلکه به نبود اعتبار برای اجرای طرح های مذکور بر می گردد.
پاسخ مسئولان شهری سیرجان در نبود اعتبار برای چنین طرح هایی در حالی است که کارشناسان معتقدند حتی اگر اعتباری برای اجرای طرح گذر فرهنگی یا تملک همه واحدهای اطراف بادگیر وجود ندارد، با هزینه کمتر می توان زمینه مراقبت و حفاظت از بنای ثبت ملی را فراهم کرد تا اینچنین در معرض نابودی و نیز حضور افراد رهگذر و پاتوق معتادان نباشد و تخریب نشود.
کارشناسان تاکید دارند درصورت ساماندهی نحوه حضور در این خانه، حتی از طریق بازدید گردشگران می تواند درآمدزا هم باشد یا حداقل امکان تردد هر رهگذر به داخل آن مسدود و مراقبت های لازم برای آن اتخاذ شود.

مسیر هدایت هوا از بادگیر به داخل خانه
شهرستان سیرجان در 175 کیلومتری غرب مرکز استان کرمان قرار دارد.