آریا جوان - در ابتدا لازم است بگوییم که رشته‌ای به نام «شنوایی سنجی» وجود ندارد. در حالی که به احتمال زیاد در گذشته به فارغ‌التحصیلان رشته «شنوایی‌شناسی» به اشتباه شنوایی‌سنج می‌گفتند. در حقیقت، شنوایی سنجی یکی از خدمات رشته شنوایی‌شناسی بوده و مستقل از شنوایی‌شناسی نیست. با این حال، به دلیل مرسوم بودن این نام برای معرفی و بررسی بازار کار رشته شنوایی شناسی در مقطع کارشناسی، گاهی از عبارت «شنوایی سنجی» استفاده می‌نماییم.
به طور کلی، شنوایی سنجی علم مطالعه اختلالات شنوایی از راه شناسایی و سنجش کاستی عملکرد شنوایی و توان‌بخشی آن است. به عبارت بهتر، فارغ‌التحصیلان رشته شنوایی شناسی وظایفی از جمله تشخیص، حفاظت از شنوایی و همچنین پیشگیری از اختلالات شنوایی، تعادل و توان‌بخشی به موقع افراد دچار آسیب‌های شنوایی را بر عهده خواهند داشت.
در همین راستا، در این مقاله قصد داریم تا به معرفی جامع رشته علوم شنوایی سنجی و گرایش‌های مختلف آن در مقاطع کارشناسی، ارشد و دکترا پرداخته و نگاهی به بازار کار این رشته داشته باشیم. در ادامه دانشگاه‌های مورد پذیرش رشته شنوایی سنجی را برشمرده و لیست دروس مربوط به هر یک از گرایش‌های آن را ذکر خواهیم کرد.
گرایش‌های مختلف رشته شنوایی سنجی
رشته شنوایی سنجی تا حدودی رشته‌ای جدید و نوپا در ایران بوده و به تازگی جای خود را در میان دانشجویان، اساتید و علاقه‌مندان باز کرده است. از همین روی، رشته شنوایی سنجی در حال حاضر صرفاً در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد تدریس می‌شود.
گرایش‌های مقطع کارشناسی
شنوایی سنجی در مقطع کارشناسی دارای یک گرایش تحت عنوان «شنوایی شناسی» است. در واقع، این رشته شاخه‌ای از علوم توان‌بخشی است که در آن دانشجویان بر اساس برنامه‌ای مدون آموزش می‌بینند تا نسبت به حفاظت از شنوایی و پیشگیری از اختلالات آن در بیماران اقدام نمایند. همچنین با تشخیص به‌موقع و مناسب، اختلالات دستگاه شنوایی و تعادل آنان را شناسایی کنند. سپس در ادامه بر اساس آخرین اصول علمی و روش‌های رایج، تدابیر لازم (از جمله مشاوره ادیولوژیک و توان‌بخشی) را برای افراد دچار آسیب شنوایی و تعادل اتخاذ نمایند.
گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد
در مقطع کارشناسی ارشد این رشته دارای سه گرایش به شرح زیر است:

ردیف	گرایش‌های کارشناسی ارشد رشته شنوایی سنجی
1	شنوایی‌شناسی
2	زبان‌شناسی
3	کودکان استثنایی

1. شنوایی‌شناسی
شنوایی‌شناسی یا ادیومتری علم شناخت و مطالعه شنوایی، اختلالات آن و یکی از رشته‌های گروه علوم پزشکی است. به طور کلی، رشته شنوایی سنجی در مقطع کارشناسی ارشد به سه بخش تقسیم می‌شود که عبارتند از:
شنوایی‌شناسی تشخیصی ؛ که در آن وظایفی همچون ارزیابی سیستم شنوایی، تعادل، تشخیص ضایعات آن و گزارش به پزشک انجام می‌گیرند. شنوایی‌شناسی توان‌بخشی ؛ که در آن ساخت و تجویز انواع قالب گوش و وسایل کمک‌شنوایی مانند سمعک انجام می‌شود. همچنین خدماتی نظیر تنظیم ابزارهای کمکی با گوش کم‌شنوا یا ناشنوا و ارائه آموزش‌های لازم از جمله لب‌خوانی و گفتار خوانی برای آنان ارائه می‌گردد. شنوایی‌شناسی حفاظت و پیشگیری ؛ که در این مورد نیز آزمون غربالگری، مشاوره و اجرای برنامه‌های حفاظت شنوایی نظیر بررسی آلودگی‌های صوتی کارخانه‌ها و مراکز پر سروصدا به منظور به حداقل رساندن خسارت‌های ناشی از آلودگی‌های صوتی ارائه می‌شوند.

2. زبان‌شناسی
فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد گرایش زبان‌شناسی رشته شنوایی شناسی، قادر خواهند بود تا با بهره‌گیری از تکنیک‌های جدید و پیشرفته آزمایشگاهی و تفسیر نتایج حاصله به تشخیص اختلالات شنوایی و اثرات جانبی آن از جمله معلولیت‌های ارتباطی در سنین بالا بپردازند.
3. کودکان استثنایی
فارغ‌التحصیلان رشته گرایش کودکان استثنایی، به بررسی، تشخیص و درمان بیماری‌های ناشنوایی، کم‌شنوایی و اختلالات مرتبط با آنان در کودکان استثنایی می‌پردازند. در واقع، این گروه از پزشکان به جلوگیری از پیشرفت اختلالات شنوایی و در عین حال توان‌بخشی بیماران کمک می‌کنند.

بازار کار رشته شنوایی سنجی در مقطع کارشناسی
با وجود نوپا بودن رشته شنوایی شناسی، این رشته از بازار کار و آینده شغلی مناسبی به خصوص در شهرهای کوچک برخوردار است. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در مراکز درمانی، بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، مدارس ناشنوایان، مراکز نگهداری سالمندان، معلولین، کودکان، کارخانه‌ها، مراکز صنعتی، خانه‌های بهداشت، مراکز مشاوره‌ی وابسته به سازمان بهزیستی و نظایر آن مشغول به کار شوند.
به علاوه، فارغ‌التحصیلان این رشته در صورت داشتن صلاحیت‌های لازم از جمله مدرک کارشناسی یا بالاتر و داشتن سابقه 6 ساله برای تهران یا سابقه 4 ساله برای سایر شهرستان‌ها، امکان تأسیس مراکز خصوصی شنوایی سنجی را دارند.

بازار کار رشته شنوایی سنجی در مقطع کارشناسی ارشد
کسانی که در مقطع کارشناسی ارشد رشته شنوایی سنجی فارغ التحصیل می‌شودند؛ می‌توانند علاوه بر فعالیت در هر یک از حوزه‌های مطرح‌شده در مقطع کارشناسی، به فعالیت در حوزه‌های پژوهشگری، تدریس در دانشگاه یا به عنوان شنوایی‌شناس در مطب‌های پزشکی فعالیت نمایند.
1. تدریس در دانشگاه
فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد در صورت داشتن صلاحیت‌های لازم می‌توانند در دانشگاه مشغول به کار شده و به عنوان استاد دانشگاه نسبت به تدریس آموخته‌های خود به افرادی توانمند در جهت فعالیت در حوزه شنوایی سنجی اقدام نمایند.
2. پژوهشگری
گروه دیگری از افراد که به انجام کارهای تحقیقاتی، مطالعات گسترده و حضور در محیط‌های آزمایشگاهی یا کتابخانه‌ای علاقه‌مند هستند، می‌توانند در این حوزه مشغول به کار شوند. پژوهشگران در این حوزه معمولاً به دنبال یافتن راه‌های جدیدی برای درمان اختلالات و بیماری‌های شنوایی هستند. برخی از پژوهشگران نیز با جمع‌آوری اطلاعات سعی می‌کنند تا با ساخت ابزارهای کاربردی جدید و پیشرفته‌تر روند درمان بیماری‌های موجود را تسهیل نمایند.

3. شنوایی‌شناسی
متخصص شنوایی‌شناسی یا شنوایی‌شناس، در زمینه تشخیص و درمان مشکلات شنوایی یا تعادلی تخصص دارد. او از ابزار و روش‌های مختلفی از جمله سمعک، وسایل کمک ارتباطی، پیشنهاد جراحی کاشت حلزون توسط پزشک متخصص و سایر راه‌های درمانی برای معالجه بیماران استفاده می‌کند. به طور کلی، از جمله وظایف فعالان در این حوزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آموزش خانواده‌ها و خود بیمار برای انجام مراقبت‌های لازم طراحی و اجرای برنامه‌های حفاظت شنوایی برای کارخانه‌ها و مراکز صنعتی اجرای برنامه‌های غربالگری نوزادان و دانش آموزان طراحی و ساخت ابزار و تجهیزات محافظت از گوش و … دروس مقاطع مختلف رشته شنوایی شناسی
1. لیست دروس مقطع کارشناسی
دانشجویان مقطع کارشناسی رشته شنوایی سنجی به طور کلی 130 واحد درسی را می‌گذرانند. در ادامه لیست دروس مورد مطالعه را آورده‌ایم:

لیست دروس کارشناسی شنوایی سنجی
دروس پایه	فیزیک صوت بهداشت عمومی روانشناسی عمومی آناتومی عمومی با تأکید بر سر و گردن اصول توان‌بخشی ضروریات بافت‌شناسی و آسیب‌شناسی آناتومی و فیزیولوژی مغز و اعصاب فیزیولوژی عمومی بیوشیمی رادیولوژی سر و گردن بیماری‌های مغز و اعصاب ژنتیک در پزشکی بیماری‌های کودکان
دروس تخصصی	آناتومی و فیزیولوژی دستگاه شنوایی و تعادل رشد طبیعی زبان و گفتار مبانی علم شنوایی آکوستیک و سایکوآکوستیک ارزیابی پایه شنوایی اختلالات ارتباطی روانشناسی و مشاوره کم‌شنوایان مبانی زبانشناسی و آواشناسی آکوستیک اختلالات زبان و گفتار ارزیابی تکمیلی شنوایی کاربرد داروشناسی در شنوایی‌شناسی آزمون‌های فیزیولوژیک شنوایی 1 آزمون‌های فیزیولوژیک شنوایی 2 تجهیزات شنوایی و اصول کالیبراسیون آن‌ها بیماری‌های گوش و حلق و بینی و روش‌های درمانی اصول و مبانی شنوایی‌شناسی توان‌بخشی زبان انگلیسی تخصصی زبان‌آموزی به افراد کم‌شنوا ارزیابی تجویز و تنظیم وسایل کمک شنوایی و ارتباطی قالب‌گیری آزمون‌های رفتاری سیستم مرکزی شنوایی شنوایی‌شناسی صنعتی شنوایی‌شناسی کودکان تربیت شنوایی شنوایی‌شناسی بالینی مدیریت در شنوایی‌شناسی سمینار در شنوایی‌شناسی
دروس کارآموزی	کارآموزی ارزیابی شنوایی بزرگ‌سالان 1 کارآموزی ارزیابی شنوایی بزرگ‌سالان 2 کارآموزی ارزیابی شنوایی بزرگ‌سالان 3 کارآموزی ارزیابی شنوایی بزرگ‌سالان 4 کارآموزی ارزیابی شنوایی بزرگ‌سالان 5 کارآموزی ارزیابی شنوایی بزرگ‌سالان 6 کارآموزی ارزیابی شنوایی کودکان 1 کارآموزی ارزیابی شنوایی کودکان 2 کارآموزی ارزیابی شنوایی کودکان 3 کارآموزی غربالگری شنوایی نوزادان و کودکان کارآموزی در درمانگاه ENT کارآموزی ارزیابی، تجویز و تنظیم وسایل کمک شنوایی و ارتباطی 1 کارآموزی ارزیابی، تجویز و تنظیم وسایل کمک شنوایی و ارتباطی 2 کارآموزی ارزیابی، تجویز و تنظیم وسایل کمک شنوایی و ارتباطی 3 کارآموزی ارزیابی وزوز گوش و سیستم مرکزی شنوایی کارآموزی تربیت شنوایی 1 کارآموزی تربیت شنوایی 2 کارآموزی ENG و ERA

2. لیست دروس مقطع کارشناسی ارشد
دانشجویان در این مقطع 31 واحد درسی را می‌گذرانند که دروس پیش‌نیاز، اصلی و تخصصی این گروه عبارتند از:

لیست دروس کارشناسی ارشد شنوایی سنجی
دروس پیش‌نیاز	آشنایی با کامپیوتر آمار حیاتی
دروس اصلی و تخصصی	نوروفیزیولوژی با تأکید بر سیستم شنوایی و تعادل تست‌های مرکزی شنوایی الکتریک ریسپانس ادیومتری (E.R.A) الکترونیستاگموگرافی (E.N.G) توان‌بخشی ناشنوایان آکوستیک صنعتی روش تدریس روش تحقیق در علوم بهداشتی سمینار
پایان‌نامه

در چه دانشگاه‌هایی رشته شنوایی سنجی تدریس می‌شود؟
در حال حاضر دانشگاه‌های محدودی در سراسر ایران رشته شنوایی سنجی را تدریس می‌کنند که در ادامه هر یک از آنان را آورده‌ایم:
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان دانشگاه علوم پزشکی ایران دانشگاه علوم پزشکی بابل دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز دانشگاه علوم پزشکی زاهدان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران دانشگاه علوم پزشکی همدان دانشگاه علوم پزشکی تبریز جمع‌بندی
رشته شنوایی سنجی رشته‌ای جدید است که بیشتر کتب درسی آن به زبان انگلیسی است. در نتیجه، پیشرفت تحصیلی دانشجویان شنوایی سنجی منوط به تسلط آنان بر زبان انگلیسی است. به علاوه، دانشجویان این رشته باید به علم فیزیک به خصوص فیزیک صوت علاقه‌مند باشد چرا که درس فیزیک یکی از دروس پایه این رشته است.
با این حال رشته شنوایی سنجی از بازار کار و آینده شغلی مناسبی به خصوص در شهرهای کوچک برخوردار است. بنابراین می‌توان گفت که این رشته در ایران قابلیت رشد و پیشرفت خوبی دارد و پیش‌بینی می‌شود از آینده شغلی خوبی نیز برخوردار باشد. شما می‌توانید بازار کار رشته روانشناسی و بازار کار رشته تاریخ را نیز در انگیزه بخوانید. همچنین می‌توانید از طریق «ارسال پیام» دیدگاه‌ها و پرسش‌های خود را با ما و سایرین به اشتراک بگذارید.