آریا جوان - این دیسک را باستان‌شناس ایتالیایی «لوییجی پرنیه» روز سوم ژوئیه 1908 در اتاقی از کاخ فایستوس کشف کرد. زبان دیسک تاکنون به شکل کامل رمزگشایی نشده و نشانه‌های آن وابسته به هیچ الفبای شناخته‌شده، چه باستانی و چه مدرن نیست.
به گزارش فرادید، از برجسته‌ترین آثار تمدن مینوسی «دیسک فایستوس» است. این دیسک سفالی نزدیک 15 سانتی‌متر قطر دارد و با کتیبه‌های مارپیچ زینت شده است. قدمت آن به دوره میانه یا پایانی عصر برنز مینوسی بازمی‌گردد.
روی هر دو روی دیسک، 241 نشان زمانی که سفال هنوز نرم بوده حک شده است. برخی از این نمادها به روشنی انسان‌ها را نشان می‌دهند و برخی دیگر حیوانات، گیاهان، سلاح‌ها، ابزارها و اشیای دیگر را به تصویر کشیدند. همچنین 61 گروه از این نشانه‌ها واژه در نظر گرفته شده‌اند.
این دیسک را باستان‌شناس ایتالیایی «لوییجی پرنیه» روز سوم ژوئیه 1908 در اتاقی از کاخ فایستوس کشف کرد. زبان دیسک تاکنون به شکل کامل رمزگشایی نشده و نشانه‌های آن وابسته به هیچ الفبای شناخته‌شده، چه باستانی و چه مدرن نیست.
یکی از بزرگترین معماهای باستان‌شناسی
دانشمندان برای توضیح معنای این نمادها بسیاری تلاش کرده‌اند. ابتدا، برخی کارشناسان معتقد بودند نشانه‌ها گونه‌ای ابتدایی از زبان یونانی هستند که قربانی کردن حیوانی در معبدی را شرح می‌دهند.
دیگران گفته‌اند این متن به زبان هیتی یا مصری نوشته شده است. همچنین احتمال داده‌اند دعا به یک الهه یا سرود مذهبی برای مراسم خاکسپاری باشد.
نامه لوویان به نِستُر
نسخه‌ای تازه‌تر از محتوای دیسک فایستوس بر پایه پژوهشی در سال 2021 ارائه شد. پژوهشگران نتیجه گرفتند دیسک حاوی نامه‌ای است از شاه بزرگ «تارهاندر» از «آرزابا» در آناتولی به شاه «نِستُر» از پیلوس در آخائیا (یونان میسنی).
برپایه این گزارش، اگر نگارش دیسک را با هیروگلیف‌های لوویان مقایسه کنیم، از میان 47 نشانه، 31 مورد با نشانه‌های لوویان همخوانی دارند، اما 16 نشانه دیگر هیچ معادلی ندارند.
با این حال، پژوهشگران تأکید دارند هم نگارش و هم زبان دیسک، ویژگی‌های بومی کرتی دارند. منطقی‌ترین توضیح (بر پایه این پژوهش) اینست که محتوای دیسک یک نامه وارداتی از مکاتبات بین‌المللی (شاید به خط لوویان) بوده که با خط و گویش کرت بازنویسی شده است.
بر پایه تحلیل «اشتارکه» از یک نامه هیتی (KUB XXVI 91)، جزایر اژه به‌عنوان وامی از کادموس، بنیان‌گذار تب توسط شاه آرزابا به مناسبت نامزدی دخترش به او واگذار شده‌اند.
چند نکته درباره مینوسی‌ها
مینوسی‌ها مردمانی از عصر برنز بودند که در کرت و دیگر جزایر اژه زندگی می‌کردند. تمدن مینوسی از نزدیک 3000 پیش از میلاد تا 1450 پیش از میلاد رونق داشت و به‌سبب هنر و معماری باشکوه خود مشهور است. احتمال می‌رود این تمدن، الهام‌بخش شکل‌گیری نخستین تمدن میسنی در سرزمین اصلی یونان بوده است.
خط رایج مینوسی‌ها در اصل خطِ هیروگلیف‌های کرتی بود. نام «مینوسی» از شاه اسطوره‌ای «مینوس» گرفته شده؛ همان پادشاهی که «مینوتور» (انسان-گاو افسانه‌ای) را در هزارتویی زیر کاخ کنوسوس در کرت نگهداری می‌کرد تا اینکه این هیولا به دست قهرمان آتنی، «تسئوس» کشته شد.