آریا جوان -
بارشهای اخیر در خراسان جنوبی، تنها زمینهای تشنه را سیراب نکرده، بلکه یکی از ارزشمندترین زیستبومهای شرق کشور را نیز از مرز خاموشی بازگردانده است؛ تالاب کجی نمکزار نهبندان که نزدیک به یک ونیم سالخشکی را تجربه کرده بود، اکنون با آبگیری حدود ۵۰ درصدی، نشانههای روشنی از احیای دوباره حیات را به نمایش گذاشته است.
این تالاب فصلی که در سالهای اخیر به دلیل کاهش بارندگی و تداوم خشکسالی تحتفشار جدی قرار داشت، حالا بار دیگر به پناهگاهی امن برای پرندگان مهاجر و بومی تبدیل شده است. امیر کوهستانی، رئیس اداره حفاظت محیطزیست نهبندان، با اشاره به شرایط جدید تالاب میگوید: بارندگیهای پاییزی امسال ثابت کرد که تالاب کجی نمکزار، علیرغم ۱۸ ماه خشکی، ظرفیت بازگشت به چرخه طبیعی خود را حفظ کرده و هنوز زنده است.
به گفته وی، از آبانماه با آغاز موج مهاجرت پرندگان، حضور گونههای مختلف در تالاب افزایشیافته و اکنون روزانه حدود ۳۰۰ قطعه پرنده آبزی و کنار آبزی در این محدوده مشاهده میشود. کوهستانی در این باره توضیح میدهد: گونههایی مانند مرغابی سرسبز، حواصیل و خودکا از جمله پرندگانی هستند که تالاب را بهعنوان زیستگاه زمستانگذرانی انتخاب کردهاند و روند افزایشی حضور آنها کاملاً محسوس است.آنچه تالاب کجی نمکزار را از بسیاری از تالابهای دیگر کشور متمایز میکند، ویژگیهای هیدرولوژیکی خاص آن است. این تالاب به هیچ رودخانه دائمی یا آبراهه سطحی متصل نیست و چرخه حیات آن وابسته به جوشش چشمهها و نزولات جوی است.
رئیس اداره محیطزیست نهبندان در این زمینه میگوید: همین شرایط خاص باعث شده تالاب در فصول سرد سال جان بگیرد و در تابستان به خواب برود؛ الگویی که آن را به محیطی امن برای تخمگذاری و زیست پرندگان مهاجر تبدیل کرده است.
کارشناسان معتقدند احیای مقطعی تالاب، تنها یک رویداد زیستمحیطی نیست، بلکه میتواند پیامدهای اقتصادی و اجتماعی مهمی نیز برای منطقه به همراه داشته باشد.
تالاب کجی نمکزار با وسعتی بیش از ۲۲ هزار هکتار و قرارگرفتن در حاشیه محور ارتباطی نهبندان–بیرجند، ظرفیت بالایی برای توسعه طبیعتگردی و گردشگری علمی دارد. کوهستانی در این باره تأکید میکند: تنوع زیستی و چشماندازهای طبیعی تالاب، آن را به یکی از نقاط مستعد برای حضور پژوهشگران و علاقهمندان به طبیعت تبدیل کرده و در صورت مدیریت صحیح، میتواند نقش مؤثری در رونق اقتصادی محلی ایفا کند.
تالاب کجی نمکزار که در فاصله حدود ۷۵ کیلومتری نهبندان واقع شده، امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه، حفاظت و برنامهریزی بلندمدت است؛ چراکه تجربه بارشهای اخیر نشان داد حتی در دل اقلیم خشک، هنوز هم میتوان به بازگشت حیات امید داشت، بهشرط آنکه فرصت نفسکشیدن به طبیعت داده شود.