آریا جوان - خراسان / در روز جهانی مثبت اندیشی از اهمیت داشتن چنین طرز فکری در زندگی و تصورات اشتباه درباره آن گفتیم
روان‌شناسی مثبت‌گرا شاخه‌ای جدید در علم روان‌شناسی است و علم مطالعه شکوفایی انسان تعریف می‌شود. این شاخه از روان‌شناسی بر نقاط قوت و رفتارهای شخصیتی متمرکز است که به افراد اجازه می‌دهد تا زندگی معنادار و هدفمندی را بسازند و فراتر از بقا به سمت شکوفایی حرکت کنند. نظریه‌پردازان و محققان این حوزه به دنبال شناسایی عناصر یک زندگی خوب بوده‌اند. امروز یعنی 13 سپتامبر، روز جهانی مثبت اندیشی نام‌گذاری شده است. به همین بهانه و در ادامه، نکاتی درباره روان‌شناسی مثبت‌گرا مطرح خواهد شد.
به وجود آوردن کیفیت‌های مثبت در زندگی
روان‌شناسی مثبت‌گرا به دنبال بهبود کیفیت زندگی افراد و پیشگیری از آسیب‌های روانی ناشی از زندگی بی ثمر و بی معنا است؛ بنابراین در کل می‌توان گفت که هدف روان‌شناسی مثبت‌گرا ایجاد تسهیل در تغییر تمرکز روان‌شناسی از اشتغال صرف با ترمیم بدترین چیزها در زندگی، به سمت به وجود آوردن کیفیت‌های مثبت است. هدف روان‌شناسی مثبت‌گرا گسترش دادن تمرکز روان‌شناسی به فراتر از رنج کشیدن و تسکین مستقیم آن است.
شروع ماجرا از تاب آوری
بازار ![]()
تاب‌آوری از اولین موضوعاتی بود که توجه روان شناسان مثبت‌گرا را به خود جلب کرد. معمولاً سازمان‌ها به قدرت عملکرد اهمیت می‌دهند، اما روان‌شناسان مثبت‌گرا به توانمندی‌های رفتاری و اهمیت آن در رویارویی با مشکلات علاقه‌مند هستند لذا طبقه‌بندی جدیدی بر اساس توانمندی‌های رفتاری ارائه دادند. البته باید به این نکته هم توجه کرد که روان‌شناسی مثبت‌گرا نمی‌خواهد رنج، ناخشنودی یا جنبه‌های منفی زندگی را انکار کند. متخصصان روان‌شناسی مثبت‌گرا وجود رنج انسانی، خودخواهی، سیستم خانوادگی کژکار و نهادهای غیر مؤثر را قبول دارند. اما هدف روان‌شناسی مثبت‌گرا این است که روی دیگر سکه را مطالعه کند. راهی که از طریق آن افراد احساس شادی می‌کنند، نوع دوستی نشان می‌دهند و یک خانواده یا نهاد سالم می‌سازند که از طریق آن به طیف کامل تجربه انسانی بپردازد.
تفاوت مثبت‌اندیشی با روان‌شناسی مثبت‌گرا
روان‌شناسی مثبت‌گرا با تأکید بر نقاط قوت و ایجاد زندگی خوب، سعی در رساندن زندگی افراد متوسط به زندگی عالی دارد. اما این رویکرد ممکن است باعث شود افراد احساس کنند همواره باید در تلاش برای رسیدن به زندگی ایده‌آل باشند و هیچ‌گاه به زندگی خود رضایت نداشته باشند. اگرچه روان‌شناسی مثبت‌گرا با هدف بهبود کیفیت زندگی افراد شکل گرفته است، اما تأکید بیش از حد بر مثبت‌نگری و داشتن حال خوب همواره می‌تواند اثرات منفی داشته باشد بنابراین باید توازن بین احساسات مثبت و منفی حفظ شود و به افراد اجازه داده شود تا در برابر مشکلات زندگی، طیف گسترده‌ای از احساسات را تجربه کنند. فشار برای شاد به نظر رسیدن می‌تواند منجر به احساس بی کفایتی و نارضایتی شود.
بار سنگین «داشتن حال خوب»
روان شناسی مثبت‌نگری به رویکردی اشاره دارد که در آن افراد به‌جای مواجهه با واقعیت‌های تلخ و چالش‌های زندگی، به‌طور مداوم به افکار و احساسات مثبت روی می‌آورند. این رویکرد ممکن است به ایجاد انگیزه و امیدواری کمک کند، اما در عین حال می‌تواند منجر به نادیده‌گرفتن مشکلات واقعی و عدم پذیرش احساسات منفی شود. این افراد تحت فشار قرار می‌گیرند تا همیشه خوش‌بین باشند و از بیان نگرانی‌ها یا احساسات منفی خود خودداری کنند. این وضعیت می‌تواند به سلامت روان آسیب بزند و مانع از رشد شخصی و اجتماعی شود. همان‌طور که گفته شد روان شناسی مثبت‌گرا به دنبال بهبود کیفیت زندگی افراد و پیشگیری از آسیب‌های روانی ناشی از زندگی بی‌ثمر و بی‌معنا است اما برخی منتقدان معتقدند این رویکرد، بار سنگین «داشتن حال خوب» را بر شانه‌های افراد می‌گذارد. در واقع، گاهی شرایط محیطی و رویدادها به گونه‌ای است که باید به انسان‌ها حق داد احساسات منفی را تجربه کنند و حال بد داشته باشند. به نظر می‌رسد تاکید جامعه بر مثبت‌اندیشی بی‌امان یک چشم انداز احساسی سفت و سخت ایجاد می کند که در آن احساسات دشواری مانند غم و اندوه، خشم و ترس کنار گذاشته می‌شوند. اما با مدیریت این مسئله، مثبت‌اندیشی می‌تواند زمینه‌ساز شکوفایی و افزایش انگیزه افراد برای پیشرفت شود.
نویسنده: دکتر الناز علوی | متخصص روان‌شناسی